فارس، به عنوان چهارمین استان پهناور ایران، در جنوب کشور واقع شده است. فارس سرزمین فرهنگ، شعر و بهارنارنج است.
تاریخچه
فارس، از سده‌ی یازده پیش از میلاد مسیح محل سکونت یکی از طایفه‌های منسوب به آریایی، به نام «پارس» بوده است. نام این استان و خلیج فارس که در سال 1352 هجری شمسی در تقسیمات کشوری ارتباطش با استان فارس قطع شد و به استان بوشهر تعلق گرفت، برگرفته از نام همین طایفه است.
جغرافیا
استان فارس به مرکزیت شهر شیراز از شمال به اصفهان، از شرق به یزد، از جنوب به هرمزگان و از غرب به کهگیلویه و بوشهر محدود می‌شود. این منطقه دارای دشت‌ها و بیابان‌ها، دریاچه‌ها، کوه‌ها، دره‌ها و تنگه‌ها، رودخانه‌ها و چشمه‌های بسیاری است و مناطق کوهستانی 70 درصد از وسعت این استان را دارا هستند.
بر طبق آخرین تقسیمات کشوری در سال 1390، این استان دارای 29 شهرستان است. شیراز، مرودشت، کازرون، جهرم، لارستان و فسا، به ترتیب پرجمعیت‌ترین شهرهای استان فارس بر اساس سرشماری انجام گرفته سال 1395 هستند.
آب و هوا
استان فارس به سه ناحیه‌ی آب و هوایی کوهستانی (با زمستان‌های بسیار سرد)، ناحیه‌ی مرکزی (با زمستان‌های نسبتا معتدل و تابستان‌های گرم‌وخشک است) و ناحیه‌ی سوم با زمستان‌های معتدل و تابستان‌های بسیار گرم، تقسیم می‌شود.
اردیبهشت را بهترین زمان سفر به این استان می‌دانند؛ زمانی که عطر بهارنارنج انسان را به سر ذوق می‌آورد و گرشگران را شیفته کوچه‌باغ‌های شیراز می‌کند.
شهرهای استان فارس
استان فارس دارای شهرهای باستانی، آثار تاریخی، دیدنی‌های طبیعی، اماکن زیارتی و باغ‌های ایرانی زیبایی است که سلیقه‌های مختلف را پوشش می‌دهد.
شیراز
شیراز، مرکز استان فارس است و از قدیم به داشتن باغ‌های زیبا شهره بوده است. تعدادی از باغ‌های آن دارای اهمیت تاریخی هستند و از مراکز مهم گردشگری محسوب می‌شوند. باغ ارم، باغ عفیف‌آباد، باغ دلگشا و باغ جهان‌نما از آن جمله هستند.
وجود دو شاعر بزرگ فارسی، حافظ و سعدی در شیراز، بر جنبه‌های مختلف فرهنگی و زبانی مردم این شهر تاثیر گذاشته است و امروزه آرامگاه این دو شاعر از جاذبه‌های مهم گردشگری شهر شمرده می‌شوند. آرامگاه خواجوی کرمانی، ارگ کریم‌خان زند، مسجد نصیرالملک و باغ نارنجستان قوام تعدادی دیگر از آثار تاریخی شیراز هستند.
در تابستان‌های گرم شیراز، روستای قلات در نزدیکی این شهر تفرج‌گاه شیرازی‌های و مسافران است.
طبق روایات در زمان خلافت مامون، تعدادی از نوادگان امام موسی بن جعفر به شیراز پناه بردند و همانجا وفات یافتند. مزار امام‌زادگان زیادی منسوب به همان نسل، در این شهر وجود دارند و امروزه حرم شاهچراغ و امام‌زاده علی‌بن‌حمزه در زمره‌ی اماکن مهم زیارتی این شهر هستند.
پاسارگاد
شهرستان پاسارگاد، در برگیرنده‌ی «مجموعه‌ی میراث جهانی پاسارگاد»، مجموعه‌ای از سازه‌های به‌جا مانده از دوران هخامنشی است. این شهر، نخستین پایتخت هخامنشی است و در دشتی بلند و در حصار کوهستان جای دارد.
برجسته‌ترین بخش مجموعه‌ی پاسارگاد، آرامگاه کوروش است. آرامگاه کمبوجیه، مسجد پاسارگاد، استحکامات دفاعی تل‌تخت، سنگ‌نگاره‌ی انسان بال‌دار، آب‌نماهای باغ شاهی، کاخ بار عام، مجموعه‌ی پادشاهی، محوطه مقدس، تنگه بُلاغی، کاروانسرای مظفری، کاخ دروازه و برج سنگی از دیگر آثار این مجموعه است.
مرودشت
شهرستان مرودشت در 40 کیلومتری شمال شیراز واقع شده و دارای آب‌و‌هوای کوهستانی و معتدل است. این شهر هم‌اکنون دومین شهر بزرگ استان فارس بعد از شیراز است.
نقش رجب، شهر استخر، پل خان، سه گنبدان و پل بند امیر از دیگر آثار تاریخی مرودشت هستند. رود کٌر که از دریاچه‌ی بختگان جاری می‌شود و از جنوب مرودشت می‌گذرد و همچنین دریاچه‌ی سد درودزن نیز استراحتگاه‌های خوش آب‌وهوایی را برای گردشگران فراهم کرده‌اند.
کازرون
شهر کازرون، مرکز شهرستان کازرون است و به سبب آثار تاریخی و باستانی فراوان، همواره مورد توجه گردشگران بوده است.
بیشتر آثار تاریخی این شهر مربوط به دوره‌ی ساسانیان است. شهر باستانی بیشاپور واقع در مرکز شهرستان کازرون، در زمان ساسانیان ساخته شده که باقیمانده‌های آن به عنوان بخشی از محور ساسانی فارس توسط سازمان یونسکو ثبت جهانی شده است. بیشاپور گنجینه‌ای از آثار دوره‌ی ساسانی مانند معبد آناهیتا و مجسمه‌ی شاپور اول واقع در غار شاپور است.
لارستان
شهرستان لارستان به مرکزیت شهر لار، یکی از شهرهای دارای قدمت تاریخی استان فارس است که در دوره‌های زندیه و قاجاریه سرزمین وسیعی بوده است. بیشتر مردم این شهر به زبان لارستانی صحبت می‌کنند که شاخه‌ای از زبان پهلوی باستان است.
گنبدهای نمکی متعددی در این منطقه وجود دارند که در طی زمان بر اثر رسوبات نمکی بر ارتفاع آن‌ها افزوده شده است و از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری این شهرستان به‌شمار می‌روند.
سَروستان
کاخ ساسان، مقبره‌ی شیخ یوسف سروستانی، امام‌زاده بی‌بی شریفه خاتون و قلعه انگشتر گبری از جمله آثار تاریخی این منطقه هستند. دریاچه‌ی مَهارلو، مهم‌ترین جاذبه‌ی طبیعی این شهرستان است. چشم سرو نخودی نظرآباد و باغ رباط سروستان نیز از دیگر آثار طبیعی منطقه به‌شمار می‌روند. از محصولات معروف آن می‌توان به دوغ، پسته و زیتون اشاره کرد.
فیروزآباد
شهرستان فیروزآباد به مرکزیت شهر فیروزآباد، از شهرهای مهم دوره‌ی ساسانی بوده است. این منطقه، آثار تاریخی بسیاری را از اوایل دوره‌ی ساسانی در خود دارد، بقایای کاخ اردشیر بابکان، قلعه دختر، منار میلو و نقش برجسته‌ی پیروزی اردشیر از آن جمله هستند. این شهر راه ارتباطی بین بندر عسلویه و شیراز است.
جهرم
جهرم از شهرهای قدیمی ایران است. آتشکده‌ی جهرم، بازار جهرم، غار سنگ‌تراشان، مسجد و مدرسه‌ی خان و خانه‌ی طوفان از جمله آثار تاریخی این منطقه به‌شمار می‌روند. غار سنگ‌تراشان یکی از بزرگ‌ترین غارهای دست‌ساز جهان است.
داراب
شهرستان داراب با دیرینگی چندهزارساله در جنوب شرقی استان فارس واقع شده است. بنای تاریخی دارابگرد مربوط به دوره‌ی هخامنشیان در این شهرستان است. آتشکده‌ی آذرخش، نقش شاپور، آتشکده‌ی آذرجوی و قصر بهرام از دیگر آثار تاریخی این منطقه به‌شمار می‌روند. از دیگر جاذبه‌های گردشگری داراب، می‌توان به تنگه رغز اشاره کرد که از دو طرف با دیوارهای بلندی محصور شده است و تعداد زیادی آبشار در آن جاری هستند. پیمایش دره نیاز به تجهیزات و راهنما دارد و یک روز کامل زمان می‌برد.
اقامت‌گاه‌ها
تعداد هتل‌ها و مهمان‌سراهای شیراز زیاد است و همین مسئله انتخاب‌های متفاوتی برای هر سلیقه و بودجه‌ای در دسترس گردشگران قرار می‌دهد. از میان هتل‌ها می‌توان به هتل بزرگ شیراز، چمران، زندیه و هما اشاره کرد. گلستان راز شیراز، لوتوس، خانه باغ ایرانی شیراز و ترنجستان نیز، عناوین برخی از اقامت‌گاه‌های بوم‌گردی شیراز هستند.
جورگ سپیدان، تنگ چوگان کازرون، درافشان آباده، نقش رستم مرودشت و غریب‌خان داراب نیز تعدادی از اقامت‌گاه‌های بوم‌گردی شهرستان‌های استان فارس هستند.
غذاهای محلی
غذاهای استان فارس را می‌توان مجموعه‌ای متنوع از خوراک‌های بومی دانست که تجربه‌ی ویژه‌ای برای گردشگران رقم می‌زند. کَلَم پلو، پلو اسفندی، دوپیازه‌آلو، پاچه‌پلو، شکرپلو، هویج‌پلو، کوفته‌گشنیز و لالک بادمجان از جمله‌ی این غذاها هستند. آش سبزی یکی از صبحانه‌های محبوب شیراز است. آش کاردِه و آش انار شیرازی نیز از دیگر آش‌های بومی این استان هستند.
دسر معروف شیراز، فالوده است و سالاد شیرازی هم سالاد پرآوازه‌ی شیراز است.
رستوران‌ها
رستوران بین المللی هفت خوان شیراز، هر دو گروه غذاهای ایرانی و فرنگی را عرضه می‌کند و یکی از رستوران‌های معروف این شهر است. رستوران پانورامای هتل چمران، کافه رستوران طاقچه و رستوران باغ‌راز از دیگر رستوران‌های شیراز هستند. فست فود داغ داغ، پیتزا ناپل و پیتزا زاور نیز گزینه‌های مناسبی برای صرف غذاهای فرنگی و فست فود به شمار می‌روند. اگر اهل کافه‌گردی و نوشیدن قهوه هستید، کافه فردوسی، کافه هدایت و کافه پیرسوک جز کافه‌های خوب شهر هستند.
رستوران اقامت‌گاه بوم‌گردی خانه بامداد در پاسارگاد و رستوران پارسیان تخت جمشید در مرودشت نیز از دیگر گزینه‌های موجود در این استان هستند.
صنایع دستی
مهم‌ترین صنایع دستی استان فارس، گلیم، قالی و گبه هستند. علاوه بر این، خاتم‌کاری این استان دارای شهرت و اهمیت است. معرق‌کاری، نقاشی روی چوب و سفال، کاشی معرق و کاشی هفت‌رنگ نیز در استان فارس رواج دارد و در کنار رنگرزی ابریشم و فلزکاری در زمره‌ی صنایع دستی این استان قرار می‌گیرند.
سوغات
خاتم شهر شیراز و قالی، گلیم و جاجیم عشایر استان فارس، انتخاب‌های خوبی برای خرید سوغات از این استان هستند. بهارنارنج، عرقیات، نان یوخه و مسقطی نیز در شمار خوراکی‌هایی هستند که می‌توانید به عنوان سوغات تهیه کنید.
آداب و رسوم
در استان فارس، اقوام مختلفی از جمله فارس، لر، ترک قشقایی، تاجیک، عرب و کرد زندگی می‌کنند که هر یک آداب‌ورسوم خاص خودشان را دارا هستند.
در بخش موسیقی، موسیقی عاشیق‌های قشقایی از جایگاه والایی برخوردار است که برای شادی و غم نوایی دارند. از میان رقص‌های مرسوم‌شان، رقص چوب به دلیل شیوه‌ی اجرا از جذابیت بیشتری برخوردار است.
مراسم تاسوعا و عاشورای حسینی، در کازرون یکی از منحصر به‌فرد‌ترین مراسم در نوع خود در ایران است.
