یکی از قدیمی ترین و مهم ترین استان های ایران، استان کردستان نام دارد که با طی کردن فراز و نشیب های زیاد به جایگاه امروزی رسیده است. در دامنه ها و دشت های پراکنده رشته کوه های زاگرس میانی، استان کردستان قرار گرفته است و از استان های غربی کشور به شمار می رود. در ادامه با برخی از صنایع دستی کردستان و آثارش اشنا شوید:
- قالی و گلیم:
یکی از هنرهای اصیل و قدیمی ایرانی که بیشتر در کردستان و سنندج وجود دارد؛ قالی بافی و گلیم بافی می باشد. این دسته از قالی و گلیم بگونه ای به شهرت جهانی رسیده که واژه« سنه» که کردی سنندج است؛ در دایره المعارف بریتانیا، به نوعی قالی معروف ترجمه شده است. انعکاسی از طبیعت را می توانید در گلیم کردستان ببینید که ذهن خلاق و هنرمند زنان کرد، بدون هیچ طرح قبلی، روایت کوتاه آن دوره را درهم تنیده اند.
تنوع بسیار زیاد طرح و رنگ های قالی و گلیم های کردستان، از دیگر جذابیت های قالی بافی این استان به شمار میرود و دو طرح مشابه در این استان به ندرت پیدا میشود. ویژگی های خاص گلیم کردستان موجب شهرت آن شده که نظیر استفاده از مواد اولیه مرغوب، ظرافت در بافت و داشتن طرح، رنگ و نقوش متفاوت می باشد. زنان و هنرمندان قالی باف ، از نخ پنبه برای تار و از نخ های پشمی دولای تابیده و الوان برای پود استفاده می کنند. در بافت یک گلیم بختیاری از رنگ های بسیاری استفاده می شود.
بافت چاک دار که ساختار منحنی و ظریف مسحور کننده ای دارد؛ به عنوان رایج ترین نوع بافت گلیم در کردستان محسوب میشود. از نقوش این گلیم ها می توان به گل وکیلی، گل چایی، گل چینی، محرمات، نقشه قفقاز، گل فرنگ، دست و دلبر، نقشه موسایی، گل میرزا علی و قاب قرآن اشاره کرد.
ساخت ابزار و آلات موسیقی:
پیشرفت ساخت صنایع دستی چوبی در استان كردستان باعث شده تا تبدیل به یكی از مناطق عرضه وسایل موسیقی، به خصوص موسیقی سنتی شود كه از نمونه های آن می توان به ساخت دف، ویولن، تار، دیوان، سه تار، قانون و سنتور اشاره کرد. استان کردستان، صنایع دستی دیگری از جمله زرگری سنتی، ساخت مصنوعات چرمی، سفالگری، كارددوزی و خراطی را دارد.
گلیم، قالی، گیوه و سازهای سنتی از شاخص ترین تولیدات صنایع دستی استان كرمانشاه به شمار می رود. صنایع دستی دیگری در كنار آنها وجود دارد که شامل جاجیم بافی، قلم زنی منبت، چاقوسازی و ابزارآلات فلزی، معرق، پارچه دستباف، نمدمالی، نازك كاری چوب و ریزه كاری چوب، مصنوعات چرمی، چیغ بافی، ساخت زیورآلات محلی، فلزكاری، دوخت های سنتی( رودوزی) گلیم گل برجسته، طراحی سنتی، سبدبافی، نگارگری، سفالگری، نساجی( موج بافی و اهرامی بافی)، رنگرزی سنتی، تراش شیشه، طراحی فرش، تذهیب، خراطی و مجسمه سازی می باشد.
- کلاش:
نوعی گیوه در مناطق کردنشین تولید می شود که به آن کلاش می گویند و از دیگر صنایع دستی استان کردستان به شمار میرود و این نوع گیوه با لباس کردی، هماهنگی جالبی دارد. با استفاده از نخ پنبه ای، رویه این کفش را بافته اند و جنس زیره ی آن از پارچه ی فشرده شده می باشد؛ به همین خاطر این کفش، دارای ویژگی هایی همچون سبک، نرم، قابل انعطاف و متناسب با محیط کوهستانی است. کلاش در اصل برای نخستین بار در اورامان تولید شد ولی درحال حاضر، تولید آن در تمام شهرهای کردستان صورت می گیرد.
- نمدمالی:
قدمت نمدمالی که به بیش از ۳۰۰۰ سال برمیگردد از هنرهای کهن کردستان محسوب میشود و صنایع دستی رایج در این صنعت، نظیر تولید کلاه نمدی، عروسک های نمدی، خورجین، پادری و انواع زیراندازها می باشد. بافتن در این هنر، هیچ کاربردی ندارد و نمدها را با بهره گیری از فشار، حرارت، رطوبت و زور بازو منسجم می کنند و به شکل یکپارچه ارائه می دهند. مردان کرد و نمدمالان برای تولید نمد از مواد اولیه ای همچون آب و صابون، پشم گوسفند با الیاف بلند( ترجیحا پشم بهاره گوسفند) و رنگ های طبیعی استفاده می کنند. نمد دارای خواصی به غیر از زیبایی ظاهری میباشد که شامل بهبود عملکرد عضلات، بهبود گردش خون، مناسب برای کوهنوردی و عایقی بسیار خوب برای سرما است.
- محصولات نازک کاری کردستان:
از مهم ترین تولیدات صنایع دستی استان کردستان می توان از نازک کاری نام برد. در اثر ترکیب قطعات بسیار کوچک انواع چوب های پرداخت شده طبیعی، هنر نازک کاری بدست می آید که در کنار هم با ظرافت خاصی قرار گرفته و قطعات بسیار ظریف چوبی بوجود می آید که نظیر قلمدان و سایر محصولات می باشد.
- جولایی(نساجی سنتی):
به كارگاه های تولید پارچه لباس كردی مردانه، جولایی می گویند. عرض این پارچه ها به ده سانتی متر میرسد درحالیکه طولشان حدود بیست و یك متر است. از نمونه كار جولاها می توان به محصولاتی سنتی همچون جاجیم یا رخت خواب پیچ و جانمازها اشاره کرد.
- ارغوان بافی:
هنر ارغوان بافی، خاطرات گوناگون را تداعی می کند و برای ما یاد گذشگتگان را زنده نگه می دارد. این هنر به عنوان زیباترین صنایع دستی کردستان میباشد و طرفداران خاص خود را با گذشت سالها از ابداعش دارد. لقب درخت عشق را به درخت ارغوان داده اند با این که طول آن بیشتر از دوازده متر نیست ولی با ناملایماتی های آب و هوا و منطقه اش، سازگار است و از زیبایی هایش کم نمی شود. محصولات تولید شده در این حوزه شامل سبد، آبکش برنج، جای نان و سبد میوه می باشد.
