سیری بر تارخچه ترکیه

جمهوری ترکیه کشوری گسترده در دوقاره اروپا و آسیا است  که مساحتی در حدود 783/562 کبلومتر مربع را در بر دارد و حدود مرزی آن در شرق با کشور های ایران.جمهوری آذربایجان (نخجوان.ارمنستان و گرجستان .در جنوب شرقی  با عراق و سوریه.در شمال غربی با بلغارستان و یونان اشتراک و حدود آبی آن نیز در بخش شمالی به دریای سیاه در غرب به دریای کوچک مرمره و اژه  و در جنوب غرب به دریای میدترانه محدود میشود.این کشور سرزمینی کوهستانی و نسبتا پر باران است که به سبب موقعیت مناسب جغرافیایی از آب و هوای خوبی نیز برخوردار بوده و به لحاظ دسته یندی دارای هقت تنوع اقلیمی است.در تقسیم بندی سیاسی ترکیه شامل 81 استان است و در آن قومیت های مختلف با آداب و رسوم .زبان.آیین و شیوه زیستی متفاوت در کنار هم زندگی میکننئ .در این میان ترک ها بیش از 75 درصد پوشش جمعیتی کشور را تشکیل میدهند.بعد از این نژاد کردها با 18 درصد دومین قومیت ترکیه هستند و در حدود 7 درصد باقی مانده از تنوع جمعیتی کشور نیز شامل اقلیت های قومی دیگری چون لازها.ارمنی ها.عربها و چرکس ها است.این رتبه بندی در زبان نیز قابل اعمال است و زبان ترکی به عنوان زبان رسمی کشور بیشترین گروند را در میان زبان های دیگری چون کردی.زازها.ترکی آذربایجانی.عربی و ... به خود اختصاص داده است.از نظر منظر مذهبی نیز دین اسلام 99/8 درصد بیش از سایر ادیان در این کشور معتقد به خود دارد.با این وحجود نظام سیاسی موجود حکومتی سکولار است که مبانی خود را بر پایه جدایی دین از سیاست تعریف نموده است. کشور ترکیه در هزاره های تاریخی از جایگاه ویژه ای برخوردار است و قدمت آن به عهد باستان باز میگردد.دولت شهر های متعددی مانند لودیه و ایونا در عهد باستان داعیه دار حک.مت بر این منطقه بودند.این روند ادامه یافت تا اینکه با یورش همه جانبه کوروش بزرگ در حدود 500 پیش از نمیلاد شبه جزیره آناتولی به سیطره پارسیان در آمد و به عنوان بخشی از این امپراتوری تخت حکومت قدرتمند هخامنشیان ادامه حیات داد.در جریان یورش اسکندر مقدونی در سال 333 پیش از میلاد این منطقه بین سرداران مقدونی تقسیم شد و سلوکیان حکومت بر آن را بر عهده گرفتند.با قدرت گیری امپراتوری روم این منطقه تحت تسلط آنها قرار گرفت و اهمیت آن به تدریج افزایش یافت به گونه ای که در سال 395 میلادی امپراتور کنستانتین شهر بیزانتیوم(استانبول)را به عوان پایتخت خود  انتخاب و بدین ترتیب شرایط برای تقسیمی امپراتوری روم به دو بخش شرقی و غربی آغاز  و از آن پس روم شرقی  با امپراتوری بیزانس حاکمان بلامنازع ترکیه کنونی به شمار آمدند.

با ظهور و قدرت گیری اسلام و گسترش آن به مرز هایی خارج از عربستان در سال 1070 میلادی  ترکمانان مسلمان سلجوقی به فرماندهی آلپ ارسلان به امپراتوری بیزانس حمله ور و موفق شدند با شکست ارتش این امپراتوری  نیمه شرقی ترکیه را به تصرف خود درآورده  و آن را در زمره مرزهای حکومت سلجوقی قرار دهند.این سر آغاز مهمی در تاریخ ترکیه است  چرا که دو فرآیند مهم ملی این کشور شامل زبان ترکی و گرایش به اسلام در این دوره آغاز و به سرانجام رسید.نیمه غربی اما همچنان در حیطه امپراتوری بیزانی باقی ماند و به مناطقی تبدیل شد که امروزه به آن مناطق اروپایی ترکیه اطلاق میکنیم.با شکلگیری هسته های مسلمان نشین در مناطق شرقی ترکیه کنونی روند مهاجر قبایل ترکمن از شرق ایران به آسیای کوچک آغاز شد و به تشکسل دولت خهای کوچک محلی در آن مناطق انجامید.در میان این مناطق قایی از اهمیت ویژه ای برخوردار بود رهبر این قبیله که در نزدیکی آنقره(آنکارا)سکونت داشتند فردی به نام عثمان بود که توانست در حدود سال 1300 میلادی پباه های حکومت محلی خودرا تحت عنوان عثمانی مستحکم نموده و به تدریج مناطق پیرامونی خود را نیز به زیر سلطه بیاورد.پیگیری این روند توسط جانشینان عثمان منجر به آن شد که  در حدود 1450 میلادی حکومت عثمانی بخش های بسیاری از آناتولی  را تحتسیطره خود داشته باشد.پس از او سلطان محمد فاتح در سال 1453 میلادی به حیات امپراتوری بیزانس پایان داد و با فتح پایتخت این امپراتوری تاریخ نوین قاره اروپا را رقم زد.با این وجود در میان پادشاهان عثمانی می بایستی سهمی ویژه برای سلطان سلیم اول (یاووز)قائل باشیم او سی است که بیش از دیگران موفق عمل کرد و توانست در خلال حکومتش در سال های 1512 تا 1520 میلادی با تصرف شام.مصر.دیار بکر.غرب کردستان.عراق.حجاز(غرب عربستان) و بخش های از بالکان (در جنوب شرق اروپا) حکومت عثمانی را به امپراتوری عثمانی بدل نماید.این روند بعد ها توسط پسرش سلطان سلیمان یکم ادامه یافت و حدود سیاسی امپراتوری عثمانی به بالا ترین حد مرزی خود دست پیدا کرد.این دوران باشکوه اما پس از او رو به افول گذاشت و به تدریج ضعف پادشاهان این امپراتوری اسلامی را به انحطاط کشاند و تا بدان جا پیش رفت که بلاخره در جریان جنگ اول جهانی شیرازه آن از هم پاشید و بخش های وسیعی از آن به صورت دولت های مستقل در آمد.در این میان مصطفی کمال پاشا(آتا تورک)توانست با سازمان دهی مقاومت ملی علیه دولت بریتانیا در سال 1923 بنیان های سیاسی جمهوری ترکیه را از نو سامان داده و کشوری را پایه گذاری نماید که تا کنون حیات آن ادامه یافته است.

کاخ توپکاپی 

کاخ توپکاپی به عنوان یکی از معروفترین قصر های امپراتوری عثمانی در سال 1459 به دستور سلطان محمد فاتح عملیات ساخت آن آغاز و تا 1465 له درازا انجامید و از آن زمان تا 1853 که سلطان عبدالمجید به قصر تازه ساز (دولما باغچه)نقل مکان کرد له عنوان مرکز اداری امپراتوری مورد بهره برداری قرار گرفت.اهمیت این نکته وقتی روشن میشود که بدانیم امپراتوری عثمانی در آن روزگار بر گستره عظیمی از جهان حکم رانی میکرد که امروزه 40 کشور مستقل را شامل میشود.در سال 1924 مصطفی کمال آتا تورک با تبدیل این کاخ به موزه دستور باز شدن آن به روی مردم را داد و بدین گونه حیات جدید کاخ توپکاپی به عنوان یک مرکز مهم گردشگری آغاز شد.این کاخ که در منطقه خلیج شلخ طلایی با دریای مرمره در گلوگاه جدکننده بخش آسیایی و اروپایی استابول قرار دارد.مشتمل بر بناها  و سراهای مختلفی است که در نوع خود منحصر به فرد و استثنایی است و علاوه بر تمرکز نماد سیاسی در کاخ وجود کلکسیون ها و اشیای مقدس اهمیت فراوانی به این مجموعه در طول تاریخ داده  به کونه ای که بدیلی یرای آ« نمبتوان یافت و هنچنان نیز به عنوان مکانی ارزشمند مقصد سالانه بیش از 5 میلیون گردشگر و معتقدان آیین الهی است.کاخ دارای سه حیاط اصلی که از سه دروازه باب همایون.باب الاسلام و باب السعاده میتوان به آنها دسترسی داشت .موزه های باستان شناسی که درقسمت داخلی اولین حیاط کاخ قرار دارند.کلکسیونی از عتیقه ها و گنج های با ارزش از هنر سومری ها .بابلی ها و عاشوریان است و از جمله آثار باارزش آن میتوان به تابوت سنگی اسکندر و نمای سر در معبد آتن اشاره کرد.چهار باغ این کاخ علیرغم تغییراتی که گذر زمان بر کاخ تحمیل نموده همچنان زیبا و ارزشمند له حبات خود ادامه داده و قسمت های مختلف کاخ را به یکدیگر وصل کرده و در مواردی مکان های خاص سلطان و بانوان حرم را حصاربندی میکند. در قسمت چپ این کاخ حرمسرا به عنوان یکی از مهم ترین بخش های عمارت دیده میشود.که به محل زندگی و اسکان مادر.خواهران.فرزندان دختر.همسران عقدی.آموزگاران .خلیفه های حرمسرا .کنیزان .خدمه ها و خواجگان حرم سلطان عثمانی که در مجموع بیش از 1000 نفر میرسید اختصاص داشت و متشکل از سراهایی با 300 اتاق کاشی کاری شده و فضاهای سبز و باغ ها و فواره های زیبا .مکتبخانه.مسجد.وضوخانه.آشپز خانه.رختشوی خانه.انبار.مریض خانه و مجموعه حام ها بود.موزه کاخ به عنوان یکی از دیدنی ترین قسمت های آن در برگیرنده مجموعه ای نفیس از لولزم شخصی سلاطین از جمله پوشاک.خرقه جنگی.شمشیر.تاج.ساعت ها عتیقه حات.تصاویر پادشاهان عثمانی به همراه جواهرات خاندان سلطنتی است.همچنین اشیاء ارزشمندی چون تخت نادر شاه  و تابلو های نفیس نقاشی بر ارزش موزه افزوده است.کتابخانه نیز در زمره بهترین کتابخانه های تاریخی جهان در برگیرنده بزرگتذین مجموعه نگار گری دنیا 18 هزار نسخه کتاب نفیس خطی و چاپ سنگی .تابلو نقش های مینیاتوری نقاشی های ارزمند هنرمندان برجسته جهان .مجموعه ای ارزشمند از کتابهای اهدایی از سراسر جهان مربوط به قرن های 13 و 14 به همراه کتاب هایی از عهد صفوی .مجموعه ای بالغ بر 200 هزار دست نوشته و سند در کنار 86 هزار کتاب تاریخی است.اهمست کاخ اما به این گنجینه ها ختم نمیشود بلکه ارزشمند ترین بخش موزه کاخ اختصاص به اشیاءمقدس دارد که برگیرنده بیش از 86 هزار شی ارزشمند مذهبی و مقدس است که ازجمله مهم ترین آنها میتوان به بخشی از لوازم منسوب به پیامبر اسلام.حضرت فاطمه.حضرت علی.امام حسین.حضرت حمزه.ابوبکر.جعفر طیار.عصای حضرت موسی.استخوان دست حضرت یحیی.عمامه حضرت یوسف.پرده ها.کلید و قفل طلایی کعبه.لوازم خلفای اموی و عباسی و ... اشاره کرد که در طول سالیان حکمرانی پادشاهان عثمانی به منظور آنکه آنها تلاش داشتند که خود را خلیفه مسلمین جهان قلمداد کنند از گستره حکومتی و نیز جهان جمع آوری و در کاخ نگهداری شد.

کوه نمرود

آرامگاه سلطنتی آنتیو خوس اول از پادشاهان کوماژن بر فراز قله مقدس کوه نمرود(نمروت داغ)با ارتفاعی بیش  از دو هزار متر در 86 کیلومتری شرق آدی یامان در روستای کارادوت یکی از مراکز مهم تاریخی _گردشگری کشور ترکیه است که قدمت آن به سده اول پیش از میلاد باز میگردد.کوه نمرود جدا از آرامگاه سلطنتی در بردارنده مجسمه های غول پیکری است که به عنوان خدایان بونان باستان نظیر آپولو.فورتونا .زئوس.هراکلس و آنتیو خوس و نیز نقوش حیوانی همچون عقاب و شیر و نیز اساطیر ایرانی ... عینیت یافته اند و اینگونه برآورده شده است که آنتیو خوس این مجسمه هارا برای محافظت از مقبره اش بنا نموده است.عظمت این مجسمه های سنگی به حدی است که تنها وزن بعضی از بلوک های سنگی به کار رفته در آنها به 9 تن میرسد.توجه همزمان آنتیو خوس به الهه های رومی و پارسی نشان از باوری دارد که او به ریشه خود به عنوان یک رومی_ایرانی داشته و از این منظر قائل به اتحاد بزرگ این دو تمدن بزرگ بود.او برای تحقق این خواست خود تا آنجا پیش رفت که دختر اول خود را به عنوان همسر روانه دربار اردوان دوم نمود که همین امر به حفظ روابط خوب او با پارتی ها کمک فراوانی نمود.بخش بزرگی از این باور نشات گرفته از این نکته بود که مادر آنتیو خوس یک ایرانی اصیل بود.عموم مجسمه ها بر اثر حوادث طبیعی همچون زلزله و تخریب های آب و هوایی آسیب دیده اند.همچنین با رواج مسیحیت و سپس تشکیل امپراتوری اسلامی مبارزه با بت پرستی منجر به تخریب این مجسمه های غول پیکر شد و از این رو امروزه تقریبا پیکره های مجسمه از سر های آنها جدا افتاده و تخریب شده اند.با این وجود عظمت و شکوه این مکان تاریخی به حدی است که علیرغم حجم این تخریب ها به فهرست میراث جهانی سازمان یونسکو راه یافته است.

آمفی تئاتر آسپندوس

تئاتر یاستانی و با شکوه آسپندوس به عنوان یکی از مهم ترین آمفی تئاتر های رو باز دنیا در نزدیکی رودخانه یوری مدون در چهل کیلومتری آنتالیا واقع شده است.شهر آسپندوس که در نوشته های محلی  با نام استودیس بیان میشود در حدود 200 سال پس از میلاد مسیح توسط رومیان ساخته و در دوران شکوه خود یکی از ثروتمند ترین شهر های جهان به شمار می آمد.در افسانه های یونانی این طور نقل شده که شهر آسپندوس توسط مهاجران آرکوسی به وجود آمده است.این شهر باستانی که زمانی  بهترین اسب های دنیا در آن پرورش میافتند به عنوان مرکز مهم تجاری روم باستان  یکی از نخستین شهر هایی در جهان است که اقدام به ضرب سکه به نام خود کرد.تاریخ نخستین سکه های ضرب شده در این شهر به قرن های پنجم و چهارم پیش از میلاد باز میگردد.جنگلهای انبوه و دشت های حاصل خیز نقش مهمی در رشد و توسعه این شهر داشته است.ساکنان شهر تبحر خاصی در بافتن پرده هایی از جنس طلا و نقره داشتند.آنها همچنین از چوب درختان لیمو در ساخت مجسمه و مبلمان استفاده کرده از دربیاچه کاپریا واقع در نزدیکی این شهر نمک استخراج میکردند.عماغرت تاتر باستانی که بنای آن تحت تاثیر سنت یونان به صورت نیم دایره بر روی شیب تپه ساخته شده توسط دو راهروی شیب دار بسیار بزرگ به دو قسمت تقسیم و تالاری با 59 طاق قوسی به عنوان جیاگاه های اختصاصی برای خوانواده های سلطنتی پیرامون آن را فرا گرفته است .نخستین ردیف صندلی ها در سالن تئاتر مخصوص نشستن قضات سفرا و سناتور ها و ردیف دوم به افراد سرشناس شهر اختصاص داشته است.نقل است که پادشاه با وعده ازدواج دختر خود با معماری که وظیفه ساخت تئاتر یا احداث قنات و آبراه های شهر را به زیبایی انجام دهد.انگیزه سازندگان این دو بنا را افزایش داد.در آخر اما پادشاه نتوانست یکی را به عنوان گزینه برتر انتخاب نماید.به ناچار اعلام کرد که دخترش را به دو نیم تقسیم کرده و نیمی از وی را به هریک از آنها اها خواهد داد. طراح قنثت و آبراه شهر با این پیشنهاد موافقت کرد در حالی که سازنده سالن تئاتر از سهم خود گذشت همین امر باعث شد تا پادشاه دخترش را به ازدواج طراح و سازنده سالن تئاتر در آورد.در سال 546 قبل از میلاد این شهر تحت سلطه ایرانیان قرار گرفت اگر چه حظور ایرانیان باعث نشد که آزادی مردم سلب شود و زمامداران آن در تمام دوران تسلط ایرانیان اجاره آنرا یافتند که به نام خود سکه ضرب کرده با قوانین خود در شهر زندگی کنند.

پاموک کاله

پاموک کاله چشم اندازی طبیعی از شیب های پلکانی متشکل از ماده تراورتن است که در بردارنده مجموعه ای از چشمه های آب گرم .استخر.آبشار و غار های طبیعی  است که پیش تر در جوار آن شهری باستانی به نام هیراپولیس بنا شده بود که به سبب همجواری با این چشمه های درمانگر  به شهر مقدس نیز تعبیه میشد.شهری باستانی مربوط به دورا هلنستیک که هم اکنون خرابه های به جا از آن در فهرست میراث جانی یونسکو قرار گرفته است.دمای فعلی چشمه ها چیزی در حدود 212 درجه سانتی گراد است که این میزان شنا کردن در آنرا غیر ممکن میسازد.اما گمان غالب این است که در روزگاران گذشته این درجه از دما کاهش چشمگیری داشته و لذا چسمه های آب کرم پاموک کاله اثر مطلوبی در درمان بیماری های پوستی.قلبی.فشار خون.دستگاه گردش خون.بیماری های گوارشی ناراحتی های عصبی و استحکام استخوان بدن داشته اند.البته جریان فروریز آب در دامنه ها درجه حرارت کمی دارند و پیزی در حدود 35 درجه سانتی گراد است.این جریان سر رسز آب از ارتفاع 100 متری حوضچه های کوچکی را فراهم آورده که کارکرد طبی آنها گردشگران بسیاری را جذب این منطقه باستانی نموده است.همچنین املاح رسوبی چشمه ها در ردیف های پلاکانی زیبایی به رنگ سفیددر سطح منطقه گسترده شده اند که در عین آنکه بزرگترین منطقه چشمه های رسوبی جهان را تشکیل داده اند یر زیبایی پاموک کاله نیز افزوده اند.موقعیت مناسب این منطقه در کنار دریای اژه و در همسایگی رودخانه مندرس از دیگر عوامل توجه به این منطقه باستانی است.

دهکده باستانی گورمه

روستای باستانی گورمه در منطقه کاپودو کیا یک از جاذبه های مهم گردشگری و تاریخی ترکیه است که سالانه تعداد بسیار زیادی از گردشگران جذب آن میشوند.کاپودوکیا(به معنای سرزمین اسب های زیبا) مجموعه ای شگفت انگیز از معماری صخره ای ترکیه است که یه خاطر صخره های طبیعی عجیب و شگفت انگیز  و نیز میراث تاریخی منحصر به فرد خود در فهرست میراث جهانی سازمان یونسکو قرار گرفته است.این منطقه در عهد باستان زیستگاه اقوام هیتی بود و تنها پس از فروپاشی امپراتوری هیتی ها در سده 12 پیش از میلاد بود که به شکل نهادی مستقل از قدرت مرکزی در آمد و به صورت فئودالی اداره شد.خانه های لانه کبوتری در این منطقه با قدمتی در حدود 200 سال در دل سنگ ها و مخروط های اتش فشانی حفاری شده اند و در ساخت .نماسازی .معماری و تزئین درونی از تنوع بالایی برخوردارند.جدا از بدنه سنگی درب های ورودی و بخش هایی از خانه توسط چاپ ساخته شده است.در باره دلیل احداث این شهر باستانی روایت های مختلفی بیان شده  در این میان به نظر می آید روایت صحیح این باشد که شهر به سبب موقعیت استراتژیک اقتصادی سیاسی و نظامی همواره در معرض یورش ها و هجوم قبایل و دولت های متخاصم بوده است.از این رو ساکنین این منطقه به تدریج برای محافظت از خود از دامنه ها به درون غار ها و ارتفاع صخره ها پناه آورده و اقدام به خانه سازی میکنند.جذا از خانه های صخره ای فرسایش دیواره های سنگی بر اثر جریان های طبیعی باد .باران جریان حجاری آبهای سطحی و تغییرات آب و هوایی ب اشکال زیبایی قارچ.کلاه.مخروط و .. در آمدند.این ستون های سنگی بعدها به خانه های مسکونی.کلیسا.انبار های آذوقه و ادوات و... تبدیل شدند و لذا شکل تو خالی آنها به دودکش هایی تشبیه است که مختص خانه های دیوان و پریان بوده است و از این رو به این منطقه در اصطلاح دودکش های پریان نیز اطلاق میشود.بازدید از این منطقه زیبای باستانی به سبب جریان مناسب هوا و سرعت متوسط باد از طریق بالون دهکده باستانی گورمه را به قطب بالون سواری ترکیه تبدیل نموده و عامل مهمی در جذب گردشگر به شمار می آید.از این رو روستای گورمه بیش از آنکه کارکرد روستایی داشته باشد به عنوان منطقه گردشگری اهمیت یافته و همین امر تغییرات بنیادینی را در کاپادوکیا به عنوان یکی از سه شهر صخره ای جهان به وجود آورد و منجر به تغییر سبک زندگی ساکنان آن گردیده است.

دهکده اولودنیز

دهکده ای دره ای و زیبای اولو دنیز در جنوب غربی دریای اژه یکی از جاذبه های گردشگری مهم ترکیه به شمار می آید که به سبب موقعیت مناسبش در نوار ساحلی دریای اژه دارای سیمای مدیترانه ای است.وجود تالاب اولودنیز در دهانه ورودی شهر همچنین به پدیداری یکی از زیبا ترین سواحل دنیا انجامیده.به ویژه آنکه بستر ساحل و تالاب به سبب ساختار اکولوژیک و عمق آب از رنگ فیروزه ای خاصی برخوردارند که به خودی خود بر زیبایی بخشی دهکده اواودنیز افزوده است.فارغ از بخش جنوبی دهکده در بخش شمالی به منطقه ای کوهستانی بدل میشود.قرارگیری در میان این دو اقلیم متفاوت موقعیتی را فراهم نموده که بسیاری برای انجام ورزش پاراگلایدر به سمت آن گرایش پیدا کنند.به کونه ای که امروزه اولودنیز یکی از قطب های جهانی این ورزش به شمار می آید.به ویژه آنکه متوجه این نکته باشیم که این خصوصیت اقلیمی به آن کمک کرده تا در محدوده ای کوچک اختلاف ارتفاعی  در حدود 1960 متر داشته باشد.ارتفاعی که در یک خط طولی شمال به حنوب امکان پرواز پاراگلایدر و فرود آن در سواحل شنی را فراهم می سازد.جدا از انجام این ورزش دهکده در نوار ساحلی شرایط بسیار خوبی برای انجام انواع ورزش های آبی دارد و امکانات خوب خدماتی و اقامتی آن شرایط بسیار مناسبی است که گردشگران بتوانند خاطره ی خوش و زیبا را از سفر به این منطقه با خود همراه سازند.