ابرکاوان، جِسم یا قشم با آن آسمان لاجوردی و ابرهای سفیدش، ساحل صخره‌ای و غروب سرخش، یک مکان استراتژیکی بوده که خون به جگر خیلی از آن‌طرفی‌ها می‌کرده، چه برسد به این‌طرفی‌ها. آن از پرتغالی‌ها که چشم ایرانی‌ها را در آن زمان دور دیده بودند و آمدند و قلعه پرتغالی خودشان را در جزیره قشم بنا کردند. آن از انگلیسی‌ها که یک‌تنه زدند کل نیروی دریایی رضاشاه را در زمان جنگ جهانی با آب یکسان کردند. آن هم از هلندی‌ها که یک چشمان به هند بود و چشم دیگرشان به خلیج‌فارس.
زیارتگاه بی بی مریم چه زیبایی‌هایی دارد؟ آیا شباهتی بین این زیارتگاه با بی بی مریم قلهات کشور عمان وجود دارد؟ مجله گردشگری اوژن گشت این‌بار به‌طور خاص به یکی از جاهای دیدنی قشم می‌پردازد.
مقبره بی بی مریم کجاست؟
ایران، استان هرمزگان، جزیره قشم، روستای تم سنیتی.
چگونه به مقبره بی بی مریم برویم؟
مقبره بی بی مریم چگونه جایی است؟
این بی بی مریم، آن بی بی مریم بختیاری نیست
یک بی بی مریم دیگری هم در قلهات کشور عمان وجود دارد که آن هم مانند مقبره بی بی مریم قشم یکه‌وتنهاست. معماری‌اش که دست‌کمی از مقبره تم سنیتی خودمان ندارد. حتی ظاهر و باطنشان هم کم‌وبیش با یکدیگر مو نمی‌زند، اما این کجا و آن کجا. خیلی‌ها هم فکر که می‌کنند سردار مریم بختیاری یا همان بی بی مریم بختیاری در اینجا دفن شده است که نامش را روی این مقبره گذاشتند.
منتهی او از شیرزنان چهارمحال و بختیاری بوده که روس‌ها و انگلیس‌ها را زیر چکاچک شمشیر و تیروتیرکشی اسلحه‌اش به زانو در می‌آورده و سروصورتشان را پایین و در جنگ اول جهانی فراری‌شان می‌داده است. این نویسنده و فعال حقوق زنان از مبارزان دوره مشروطه بوده که بعد از مبارزاتی در تخت فولاد اصفهان آرام گرفته است. با اینکه نمی‌دانم چه ارتباطی ممکن است بین بی بی مریم بختیاری با این بی بی مریم باشد، اما مردم معتقدند که این آرامگاه محل دفن یک بزرگی یا یک عزیزی بوده که هنوز نام و نشانش هویدا نشده است.
تاریخ مرجانی مقبره بی بی مریم
آرامگاهی که گفته می‌شود از همان معماری‌های ناب سلجوقی است که با گنبد مرجانی و آهک صدفی داخلش همه اسپانیایی‌ها را خراب خودش کرده بود. گفتم خراب، خرابی گنبدش که به‌خاطر سختی روزگار است، با آن پایه‌های هشت‌ضلعی خارجی مقبره که از داخلش چهار ضلعی به نظر می‌رسد، چقدر مرا یاد رصدخانه‌هایی می‌اندازد که از این‌سو و آن‌سوی آسمان شب را رصد می‌کنند. آن هم از نوع باستانی و مرجانی‌اش.
با اینکه اسپانیایی‌ها نام تم سنیتی (مقبره مقدس) را روی روستا و قبرستانش گذاشتند، اما خط و خطوط‌های درشتی از زبان فارسی و عربی به‌شکل نسخ و ثلث و کوفی روی سنگ‌های قبرستان حکاکی شده که می‌گویند از همان دوره‌های بعد از اسلام هستند. از طرفی هم که سرتان را بچرخانید به دورتادور مقبره بی بی مریم، قطعات سفالی پیدا می‌کنید که قدمتشان برمی‌گردد به سلسله‌های قاجار و صفوی یا حتی دوره ایلخانی.
چیز دندان‌گیری که از تاریخ مبهم آرامگاه بی بی مریم دستم را نگرفت، اما بماند از محققانی که می‌گویند این مقبره از همان مقبره‌های مهری یا مهرپرستی قبل از اسلام است. برخی هم می‌گویند قبل از اسلام نه، دوره ساختش بعد از اسلام و به دوره ایلخانان یا سلجوقیان برمی‌گردد.
یعنی ما را مدام به قرن‌های ۵، ۶، ۷ و ۸ قمری این‌ور و آن‌ور می‌برد. خیلی‌ها هم می‌گویند که قدمتش بین زمان تیموری تا صفوی است و سابقه قبرهای حجاری‌شده اطراف زیارتگاه بی بی مریم را هم از قرن ۹ تا ۱۱ قمری تخمین می‌زنند و حالا خدا می‌داند حرف کدام را باور کنم.
با اینکه کار از کار گذشته و بخشی از گنبد مقبره خراب شده، اما بودند کسانی که در ۲۷دی۱۳۷۷ آن را در آثاری ملی ایران به ثبت برسانند. یک مقبره بی بی مریم دیگری هم وجود دارد که در کشور عمان قرار گرفته. منتهی رسیدگی عمانی‌ها به آن بهتر از ماست. حداقل خرابی کمتری نسبت به مقبره بی بی مریم قشم داشته و دارد.
گشتی در مقبره بی بی مریم
اگر خانه‌های شمال با آن سقف‌های قرمزش یا خانه‌های سنگی کردستان با آن طبقاتش یا خانه‌های خشتی در یزد ذوق‌زده‌مان نکند، گنبد مرجانی مقبره بی بی مریم قشم حتما ذوق‌مرگمان می‌کند. در جاهای دیدنی قشم که تا دل‌تان بخواهد سنگ و سنگریزه پیدا می‌شود، بناکردن آرامگاهی با سنگ، لاشه سنگ، سنگریزه، گچ و خاکستر که برای آن زمانی‌ها کاری نداشت. بیرون گنبدش را هم از سنگ‌های مرجانی و داخلش را از لایه‌های آهک ساختند تا خودش را خوب جزئی از طبیعت ببیند.
با اینکه بیرون زیارتگاه بی بی مریم به‌سادگی اطرافش است و هیچ کتیبه یا نوشته‌ای در داخلش وجود ندارد، منتهی جای خالی کاشی‌های مینیاتوری در دیوارهای داخلی‌اش چیز دیگری می‌گویند. البته همین کاشی‌کاری‌ها هم خیلی با ما روراست نیستند که از کجای تاریخ سردر آورده‌اند و اصلا قصه‌شان چه بوده و چه‌ها کشیده‌اند در این چندصدساله.
درب مقبره بی بی مریم هم عین درب کوچک چوبی خانه‌های روستایی می‌ماند که موقع واردشدن به آن حتما باید با خودتان ور بروید و ابعاد بدنتان را با چارچوب در چفت کنید که یک‌وقت خاکی‌وخلی نشوید یا به در و دیوار نخورید.
مقبره بی بی مریم کجاست؟
آدرس: ایران، استان هرمزگان، جزیره قشم، مجاوری روستای توریان، روستای تم سنتی، مقبره بی بی مریم یا مقبره تم سنیتی.
مسیر دسترسی به مقبره
جزیره قشم را که می‌دانید کجاست! بعد از واردشدن به این بزرگ‌ترین جزیره ایران، با اتوبوس و تاکسی‌های جزیره قشم به مجاور روستای توریان، سپس به روستای تم سنیتی بروید.
آرامگاه بی بی مریم؛ شگفتی مرجان دریایی
همینمان مانده که از فرسنگ‌ها و ژرفا زیر خلیج‌فارس، شهر یا تمدن باستانی پیدا شود که همه را مسحور کند. البته این کار را خیلی وقت پیش کرده و همین جزایر خلیج‌فارس بودند که چشم اسپانیایی‌ها را گرفته بود و نام روستای قشم را به زبان خودشان درآوردند.
من جایی نمی‌شناسم که اسم روستا و گورستان و آرامگاهش یکی باشد، اما مقبره بی بی مریم یکی از زیباترین جاهای دیدنی قشم محسوب می‌شود و اگر می‌توانستم گنبدش را تاج سرم می‌کردم، اما به سرمه‌کردن گچ‌بری‌های ساروجی‌اش روی چشمانم هم قانع‌ام.
