آذربایجان غربی رازدار هفت هزار سال تاریخ و تمدن ایرانی اسلامی

ارومیه - ایرنا - آذربایجان غربی با هزاران اثر تاریخی و باستانی، اقوام و ادیان مختلف، رازدار هفت هزار سال تاریخ و تمدن ایرانی اسلامی است.

كاوش های باستانشناسی كه تا كنون در محوطه های باستانی و تاریخی آذربایجان غربی انجام گرفته، آثاری از هفت هزار سال پیش در تپه های هفتوان و اهرنجان و كول تپه سلماس، حسنلوی نقده، ربط سردشت، گوك تپه و دیگاله ارومیه، تخت سلیمان تكاب، قالایچی بوكان، بسطام چایپاره، پیراحمد كندی ماكو، برده كنته مهاباد و دهها تپه دیگر به دست آمده كه برخی از این آثار نشانگر تمدنی درخشان و مردمان فرهیخته و فرهنگی در این مناطق بوده است.

آذربایجان غربی به دلیل قرار گرفتن در دروازه شرق به غرب در طول تاریخ هفت هزار ساله خود، شاهد تغییرات و تحولات، رقابت ها، جنگ ها و خونریزی های سهمگینی میان اقوام و تمدن های مختلف بوده كه این تغییر و تحولات در هنر، معماری، ادبیات و شیوه زندگی مردم تاثیرات عمیقی گذاشته است.

یافته های باستانشناسی نشان می دهد آذربایجان غربی از تمدن های بزرگی مانند اورارتو ، مانایی، آشوری، هوری، میتانی، مادی و پارسی میزبانی كرده كه معمولا اضمحلال و استقرار هر یك از تمدن ها با جنگ های طولانی همراه بوده و اقوامی توانسته اند در این جنگ ها پیروز باشند كه در میان خود متحد و همدل بوده اند و با اقوام و تمدن های نزدیك از در دوستی برآمده اند.

' دیااكو ' بنیان گذار تمدن ماد ایرانی كه زمانی خود به دست آشوری ها اسیر شده بود ، زمانی توانست بر حكومت 800 ساله آشور پایان دهد كه با امپراطوری اورارتو پیمان دوستی و مودت بست.

نگاه اجمالی به این تحولات نشان می دهد كه آذربایجان غربی در هزارو اول قبل از میلاد، مركز تحولات جهانی در خاورمیانه بوده كه در روزگار خود مهد تمدن جهان بوده است.

همین ویژگی ها موجب شده تا آذربایجان غربی از تعداد زیادی از آثار و بناها و محوطه های باستانی برخوردار شود كه تا كنون افزون بر یكهزار و 470 اثر استان در فهرست آثار ملی ثبت شده است.

كاخ موزه باغچه جوق، قره كلیسا، مقبره ساندوخت كلیسای زور زور در ماكو، مسجد مطلب خان، مقبره آل یعقوب، بازار سرپوشیده، دروازه سنگی، مقبره شمس تبریزی در خوی، حمام شیخ و تپه پژوهشی اهرنجان ، كتیبه سنگی شاپور اول ساسانی در سلماس، مسجد جامع، بنای سه گنبد كلیساهای ننه مریم و كلیسای سیر ، مدرسه هدایت، خانه انصاری ، غار تم تمان، قلعه بردوك در ارومیه، تپه تاریخی حسنلو و قلعه قالای باشی در نقده، حمام بیستون سردشت، غار سهولان، حمام میرزا رسول و فخریگاه، محوطه باستانی برده كنته در مهاباد و تپه قالایچی و مسجد حمامیان در بوكان، تخت سلیمان، زندان بلقیس، محوطه دوه تایاغی در تكاب، از جمله آثار و بناهای تاریخی تاریخی آذربایجان غربی هستند.

از مجموع آثار تاریخی و باستانی آذربایجان غربی تا كنون ' قره كلیسا 'در شهرستان چالدران و مجموعه تاریخی و باستانی ' تخت سلیمان ' تكاب به دلیل اهمیت و جایگاه تاریخی آنها در فهرست آثار جهانی به ثبت رسیده اند.

قره كلیسا یا كلیسای ' طاطائوس مقدس ' محل دفن طاطائوس یكی از 12 حواری حضرت عیسی مسیح (ع) است كه بنای اولیه آن با شیوه معماری قرون اولیه میلادی با استفاده از سنگ های سیاه تراشدار ساخته شده و در قرون اخیر بخش های دیگری با استفاده از سنگ های سفید آهكی به آن افزوده شده است.

قره كلیسا از مكان های مقدس آرامنه جهان و یكی از زیارتگاه های معتبر عالم مسیحیت است كه در مرداد ماه هر سال آیین جهانی ' باداراك ' با حضور مسیحیان جهان در آن برگزار می شود.

تخت سلیمان فعلی كه در كتب تاریخی از آن از عنوان شهر ' شیز ' و ' گنجك ' یاد می شود، محل استقرار آتشكده آذرگشنسب ساسانی است كه جزو سه آتشكده بزرگ و مهم مربوط به آیین زرتشتی است كه پادشاهان ساسانی پس از به حكومت رسیدن باید آن را زیارت و هدایایی را تقدیم آن می كردند.

سالانه افزون بر دو میلیون گردشگری داخلی و خارجی از بناها و محوطه ها و جاذبه های طبیعی آذربایجان غربی دیدن می كنند كه تخت سلیمان، قره كلیسا مهمترین مقصد گردشگران داخلی و خارجی است.

آذربایجان غربی علاوه بر جایگاه تاریخی و فرهنگی به لحاظ آب و هوایی نیز دارای ویژگی های منحصر بفرد و چهار فصل مشخص است كه در كمتر نقطه ای از جهان دیده می شود.

بارندگی مناسب در استان موجب شده تا نزدیك به 40 رودخانه دایمی و فصلی، 12 هزار چشمه و قنات ، 31 تالاب بین المللی و عضو كنوانسیون رامسر در آن شكل بگیرد، كوهپایه ها و پستی و بلندی های سرسبز در بهار و پوشیده از برف در زمستان، دریاچه ارومیه با 102 جزیره كوچك و بزرگ، مزارع و باغات سیب و انگور، آبشار عظیم شلماش در سردشت، سد عظیم ارس در پلدشت و 12 دریاچه پشت سد، 110 هزار هكتار عرصه جنگلی در سردشت و پیرانشهر از جاذبه های طبیعی آذربایجان غربی است.

استان پهناور زرخیز آذربایجان غربی نه تنها در بهار و تابستان چشم نواز و دل انگیز است بلكه در زمستان نیز به رغم سوز و سرما زیبایی های منحصر بفردی در دشت ها و كوه ها دارد كه چشم هر بیننده تازه وارد را می نوازد.

دریاچه ارومیه با وجود گذراندن روزهای حزن انگیز بحرانی در سال های اخیر به دلیل مشكل خشكسالی، همچنان بزرگترین دریاچه داخلی كشور و پناهگاه و محل عبور هزاران پرنده رنگین پر بوده و مرهمی برای چشمان خسته مسافرانی است كه از سواحل دریاچه گذر می ‌كنند.

این دریاچه امروز اهمیت جهانی دارد و از مناطق بدیع در سطح جهان به شمار می ‌رود و سازمان جهانی یونسكو، آن را از جمله ‎ 59منطقه بین‌المللی ذخایر طبیعی كره مسكونی ثبت و معرفی كرده است.

پرندگان را باید با ارزش‌ ترین و بارزترین نشانه حیات در دریاچه ارومیه به شمار آورد كه خشك شدن تدریجی و شور شدن بیش از حد آب آن، حیات آنها را نیز تحت تاثیر قرار داده و در سالهای اخیر از تعداد مهاجرت پرندگان به این منطقه كاسته شده است.

جزایر این دریاچه، مامن و زیستگاه حیوانات متعددی چون قوچ، كل و بز، پلنگ، گرگ و انواع مارهاست و می ‌توان گفت رهاسازی گوزن زرد ایرانی و شرایط مناسب زیستی در جزیره اشك دریاچه ارومیه، این حیوان زیبا را ازخطر انقراض نجات داد.

با فرا رسیدن اسفندماه كلیه دستگاه های ذیربط با علاقه و نشاطی مضاعف بسیج می شوند تا بتوانند به نحو مطلوبی از مهمانان نوروزی كه از اقصی نقاط كشور و حتی خارج از كشور وارد استان می شوند استقبال و پذیرایی كرده و ایام خوب و بیاد ماندنی را برای آنان رقم بزنند.

در این راستا امسال ستاد هماهنگی و اجرایی خدمات سفر در سطح استان مانند دیگر نقاط كشور فعال شده و با تشكیل یك تیم نظارتی 40 نفره با بازدید از كلیه مجموعه های مرتبط با گردشگری و سفر، اعم از هتل ها، مهمانسراها، مهمانپذیرها، مجتمع های رفاهی و خدماتی، غذاخوری های بین راهی، مساجد، راهدارخانه ها، جاذبه های طبیعی و تاریخی و جاذبه های حاشیه شهرها و رفع مشكلات احتمالی آنها درصدد هستند تا سفر میهمانان نوروزی توام با خاطره های خوب باشد.

معاون گردشگری اداره كل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی در مصاحبه با خبرنگار ایرنا گفت: آذربایجان غربی با 32 باب هتل و 59 مهمانپذیر با یكهزار و 988 اتاق و 4241 تخت، دو مجتمع گردشگری و تفریحی، 55 دفتر خدمات مسافرتی و گردشگری، آماده پذیرایی از مهمانان و گردشگران نوروزی می باشد.

حسین امامی افزود: 43 غذاخوری بین راهی در سه مسیر ' ارومیه به ماكو، ارومیه به مهاباد، ارومیه به تكاب و بوكان' نیز پذیرای مسافران نوروزی خواهند بود.

وی اظهار كرد: اغلب غذا خوری های بین راهی در استان به صورت سنتی بوده و مرمت و تكمیل این مكان ها در صورت تخصیص اعتبار جزو برنامه های آتی اداره كل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری است.

امامی ادامه داد: دو كمپینگ گردشگری نیز در سطح استان در چی چست ارومیه و مجموعه گردشگری قره كلیسا برای مسافران نوروزی آماده شده اند.

وی اظهار كرد: كلیه موزه ها و مراكز تاریخی و دیدنی استان در طول ایام نوروز باز و آماده بازدید مسافران و مهمانان نوروزی است.

وی ادامه داد: پروازهای تفریحی، تورهای روستاگردی، اتوبوس های گردشگری، ارائه نقشه ها و بروشورهایی به گردشگران استان برای هدایت بهتر آنان برای بازدید از جاذبه های تاریخی و طبیعی آذربایجان غربی نیز جزو برنامه های ستاد هماهنگی و اجرایی خدمات سفر های نوروزی امسال است.

امامی اظهار كرد: امسال در راستای معرفی آثار تاریخی و جاذبه های طبیعی ناشناخته استان برنامه ریزی هایی برای معرفی این مكان ها انجام شده و اولویت كاری اداره كل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی معرفی این مكانهای دیدنی خواهد بود.

وی افزود: 137 روستای آذربایجان غربی دارای جاذبه های تاریخی و طبیعی منحصر بفردی هستند كه جزو روستاهای هدف گردشگری مصوب شده اند.

معاون گردشگری اداره كل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی گفت: از این تعداد روستا 44 روستا در سطح ملی معرفی شده اند كه قرار است در صورت تخصیص اعتبارات و سرمایه گذاری در راستای بومی گردی برای توسعه گردشگری این روستاها اقدام شود.

وی افزود: سه روستای استان امسال به عنوان روستاهای هدف برای بازدید گردشگران آماده شده است كه شامل روستای 'بند'، 'سوله دوكل' و 'امامزاده' در ارومیه هستند.

امامی با بیان این كه بیش از 50 درصد اماكن تاریخی و جاذبه های طبیعی آذربایجان غربی آماده بازدید گردشگران است گفت: پیش بینی می شود بازدید از مكان های یاد شده امسال بیشتر از سال گذشته باشد.

وی افزود: آذربایجان غربی از نظر پذیرش مهمان های خارجی امسال جزو سه استان برتر كشور بعد از تهران و خراسان رضوی قرار گرفته است.

امامی گفت: خدمات پزشكی مطلوب و تخصصی به بیماران خارجی و هزینه كم درمان نسبت به كشورهای مبداء از مهمترین دلایل افزایش گردشگری سلامت به استان بوده است.

وی اظهار كرد: امسال برای نخستین بار بعد از سالها شاهد تكمیل ظرفیت صد درصدی هتلهای استان بودیم كه بیانگر نیاز استان برای توسعه گردشگری سلامت است.

به گفته معاون میراث فرهنگی اداره كل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی، كلیه آثار تاریخی، بناها، تپه ها، موزها و جاذبه های طبیعی و دیدنی آذربایجان غربی برای بازدید مهمانان نوروزی آماده است ولی میراث فرهنگی قادر نیست تا برای كلیه این آثار و جاذبه ها راهنمای گردشگری داشته باشد.

جلیل رستم پور افزود: راهنمایان ما امسال در بناهای تاریخی و موزه های مهم استان مانند كاخ موزه باغچه جوق و مجموعه های تخت سلمان و قره كلیسا و در داخل شهرها مستقر می شوند.

وی ادامه داد: امسال 10 موزه آذربایجان غربی با بیش از 31 هزار قلم آثار تاریخی از عصر مفرغ گرفته تا كنون و از كاخ موزه باغچه جوق در ماكو تا موزه باستان شناسی حسنلو برای بازدید گردشگران و علاقمندان هستند.

وی گفت: موزه های باستان شناسی خوی، ارومیه، میاندوآب، نقده و تپه حسنلو، موزه مردم شناسی ارومیه و مهاباد سایت موزه باغچه جوق ماكو، سایت موزه تخت سلمان تكاب، موزه سنگ و ساعت ارومیه نیز از مكان هایی است كه در ایام نوروز امسال برای بازدید مسافران و مهمانان نوروزی آماده سازی شده است.

رستم پور اظهار كرد: موزه های آذربایجان غربی دارای غنای فرهنگی تاریخی بسیار بالایی هستند و از 31 هزار قلم شی یاد شده 50 درصد در گنجینه نگهداری می شوند و 90 درصد آنها قابلیت نمایش دارند.

وی افزود: موزه های خصوصی در استان نیز وجود دارند كه در هتلها و برخی مراكز خصوصی دیگر قرار دارند و در حال اخذ مجوز می باشند تا برای عمومی مردم بازگشایی شوند.