بخش بزرگی از ایران‌گردی با ماجراجویی در تاریخ گره خورده است و یکی از جذابیت‌های سفرهای داخلی، کاوش تاریخچه مناطق است. شیراز شهر تاریخی و خوش‌آب‌وهوای استان فارس است و با عطر بهارنارنج، حال‌وهوایی بهشتی پیدا می‌کند. جاهای دیدنی شیراز از پربازدیدترین مناطق گردشگری در ایران است. این شهر علاوه بر لذت تاریخ‌گردی، شانس گشت‌وگذار در طبیعت ناب را هم برایتان فراهم می‌کند. برای ماجراجویی در این شهر بهشتی، با ما تا پایان این مطلب همراه باشید.
در سفر به شیراز از کجاها دیدن کنیم؟
شیراز مرکز تاریخی ایران است و بیشترین جاذبه‌های گردشگری را در خود جای داده است. در این شهر می‌توانید از باغهای مختلفی چون دیدن کنید :
- باغ ارم
باغ ارم از جاهای دیدنی شیراز و از نمونه‌های بی‌نظیر باغ ایرانی است که در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است. درختان سرسبز شیرازی و جذابیت‌های معماری ساختمان اصلی، از ویژگی‌های باغ ارم شیراز است. به‌محض ورود به باغ ارم شیراز، محو زیبایی رویایی آن خواهید شد. گذرگاه‌های باغ ارم همچون دیگر باغهای خوش‌آب‌ورنگ شیراز، فضایی بهشتی دارد.
- باغ نارنجستان
باغ نارنجستان یادگار دوران قاجار است و حال‌وهوایی تاریخی دارد. درخت‌های خوش‌قدوقامت و گل‌های رنگارنگ، گوشه‌وکنار باغ نارنجستان را زیبا کرده است. پس از گذر از در ورودی و لذت از تماشای هنر منبت‌کاری این در چوبی، وارد هشتی با سقفی مزین به هنرهای ستودنی معماری ایرانی، همچون گچ‌کاری، مقرنس‌کاری، آجرکاری و کاشی‌کاری خواهید شد.
- باغ دلگشا
باغ دلگشا از قدیمی‌ترین باغهای بهشتی در مکان های دیدنی شیراز است و در محله سعدیه واقع شده است. جریان آب قنات آرامگاه سعدی که به چشمه قنات «گازارن» معروف است، به باغ دلگشا هم می‌رسد و این باغ را سبز می‌کند.
علاوه بر عطر و رنگ گل‌ها و گیاهان، یک عمارت دیدنی سه طبقه نیز در آن دیده می‌شود که اولین ساختمان کلاه‌فرنگی در ایران است. درختانی همچون گردو، نارنج، سرو، پرتقال، کاج و… در این باغ صف بسته‌اند.
ماجراجویی در دلگشا با ورود از در اصلی در سمت جنوب آغاز خواهد شد. بهار یکی از بهترین زمان‌ها برای بازدید از باغ دلگشاست، زیرا فضای این باغ با شکوفه‌های درختان متنوعی خوش‌رنگ‌وبو می‌شود که بی‌شباهت به بهشت نیست
- باغ چهل تن
باغی به اسم باغ چهل تن یا باغ چهل مقام و یا باغ چهل تنان با درختان سرو کهنسالش قریب به چند قرن است که در لابه لای خانه های مسکونی و بلوار چهل مقام آرمیده است. اگر به آرامگاه حافظ شیرازی یا باغ چهان نما سر زده باشید در همان چندصد متری خود باغ چهل تن را می بینید که با محوطه سرسبز و باصفایی از بازدیدکنندگان میزبانی می کند.
- باغ تخت
میان باغهای انبوه و سرسبز شهر شیراز باغی وجود دارد که تجربه‌های تلخ و شیرین بسیاری را پشت سر گذاشته است. بر اساس اسناد و مدارک موجود، این باغ در قسمت شمالی شیراز و در سال‌های پایانی قرن پنجم بر دامنه کوه «باباکوهی» ساخته شد و نام «تخت قراچه» را بر آن نهادند. در منابع آمده که این باغ به دستور فردی به نام «اتابک قراچه» احداث شد. این باغ روزگاری پوشیده از درختان انبوه و گل‌های رنگارنگ بود و عمارت باشکوهی در میان آن قرار داشت.
- باغ عفیف‌آباد
باغ عفیف آباد جلوه‌ی باشکوهی از اصالت باغهای ایرانی است که از دل یک تاریخ 500 ساله برای ما به یادگار مانده است. در دل این باغ زیبا، عمارت باشکوهی خودنمایی می‌کند که پس از پشت‌سرگذاشتن فراز و نشیب‌های فراوان، اکنون به یکی از بزرگ‌ترین موزه‌های ادوات جنگی در خاورمیانه تبدیل شده است.
از جاذبه‌های طبیعی این منطقه نیز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد :
دریاچه مهارلو
دریاچه مهارلو جزو قشنگ ترین دریاچه های ایران است که توانسته با رنگ صورتی متمایزی که دارد شهرت جهانی پیدا کند. زیبایی منحصر‌به‌فرد این دریاچه باعث شده تا گردشگران بسیاری از کشورهای مختلف جهان برای بازدید از این جاذبه طبیعی به شیراز سفر کنند. فاصله این دریاچه تا شیراز چیزی حدود یک ساعت است و شما می‌توانید با رفتن به این دریاچه از منظره زیبایی آن با فلامینگوها عکس های زیبا و جذابی ثبت کنید. این دریاچه در حدود ۶۰ کیلومتری جاده شیراز به فسا و در نزدیکی روستای مهارلو فارس قرار دارد. در ادامه برخی از ویژگی های این دریاچه را بیان می کنیم.
میزان تبخیر آب این دریاچه بسیار بالاست. تبخیر شدید آب دریاچه مهارلو سبب شده است تا شوری آن به شدت افزایش یابد و نوعی جلبک دریایی قرمز رنگ به نام “کشند قرمز” در آن تکثیر شود. رشد و تکثیر بیش از حد این جلبک در این دریاچه باعث شده است تا تمام آب آن به رنگ قرمز متمایل شود و هیچ موجود زنده ای به جز یک نوع آبزی به نام آرتیما نتواند در آن زنده بماند
- برم‌دلک
برم دلک نام منطقه ای در 14 کیلومتری شهر شیراز است. در این منطقه چشمه ای به همین نام از دل کوه جوشیده و سبب ایجاد تالابی شده است که با نام برم دلک شناخته می شود. اطراف این آبگیر کوچک را نیزارها فرا گرفته اند و چشم انداز زیبایی را به وجد آورده اند. برم دلک نیز همانند تمام تالاب ها و آبگیرهای استان فارس با خشکسالی های مکرر درگیر بوده و همین امر سبب خشکی آن در سال های اخیر شده بود. اطراف این تالاب را درختان مثمر و غیر مثمر متعددی فرا گرفته اند که چشم انداز زیبایی را ایجاد کرده است. برم دلک اما به سبب حضور یک اثر باستانی نیز شناخته نمی شود. نقوش برجسته ای که بر سینه کو تراشیده شده است.
- باغ پرندگان شیراز
باغ پرندگان شیراز از جاذبه های گردشگری شیراز محسوب می‌شد و میزبان دو هزار پرنده از ۳۰۰ گونه مختلف و ۴۲ کشورآفریقایی، اروپایی و آسیایی بود. از این تعداد، ۳۰۰ پرنده سخنگو بودند. این باغ که در بلوار دکتر حسابی شیراز قرار داشت؛ در سال ۱۳۹۲ با بارش برف شدید و از بین رفتن اکثر گونه‌های جانوری، تعطیل شد و مسئولین اداره‌کننده آن در حال راه اندازی مجموعه‌ای با همین امکانات و شرایط در مکانی دیگر در شهر شیراز هستند.
- رودخانه قره‌آغاج
- روستای قلات
اگر به دنبال مکان‌های تاریخی هستید می‌توانید به سراغ مکان های زیر بروید و از این بناهای تاریخی بی‌نظیر زیبا دیدن کنید :
- مسجد وکیل
- بازار وکیل
- ارگ کریم خان
- مسجد نصیرالملک
- دروازه قرآن
از جاذبه‌های دیگر شیراز، زیارتگاه شاهچراغ بوده و هر ساله گردشگران زیادی را به خود جذب می‌کند.
حافظیه :
حافظ شناسنامه شیراز است و این شهر با نام و نشان این شاعر بزرگ ایرانی گره خورده است. حافظیه یا آرامگاه حافظ مقبره لسان‌الغیب است و بازدید از مکان های دیدنی شیراز، با رفتن به حافظیه کامل می‌شود. مقبره حافظ در دوران‌های مختلف دست‌خوش تغییرات و مرمت‌های بسیاری شده است، اما بنای کنونی این مقبره متعلق به دوران پهلوی و بر اساس طرح یکی از معمارها و باستان‌شناس‌های فرانسوی با نام «آندره گدار» ساخته شد.
ساخت حافظیه با حمایت وزارت آموزش‌وپرورش و یکی از چهره‌های سیاسی و ادبی آن زمان به نام «علی‌اصغر حکمت» ممکن شد و این بنا تا امروز به‌عنوان یادبودی از شاعر بزرگ ایرانی در شهر شعر و ادب پا بر جاست.
سعدیه
سعدیه یا مزار سعدی شیرازی به عنوان یکی از جاذبه های شهر شیراز در طول تاریخ مورد توجه هنر دوستان و اهالی ادب بوده. این محل که در حال حاضر مزار سعدیِ در گذشته خانقاه و محل عبادت های او و یارانش بوده و این رو میشه از قبرهای متعددی که در کنار مزار او وجود داره ثابت کرد. این بنای زیبا که تلفیقی است از هنر معماری قدیم و جدید به زیبایی هرچه تمام تر در میان باغی باصفا میزبان مسافران و گردشگرانیِ که با دیدن این همه زیبایی و آرامش ساعتی در این مکان توقف می کنن. یکی از جاذبه های این محل حوض ماهیِ که نزدیک مزار شیخ قرار داره و آب آن از چشمه ای تامین می شه که از زیر بنا می جوشه. ساختمان به سبک ایرانی با ۸ ستون از سنگ های قهوه ای رنگ بر روی آرامگاه گنبدی شکل از کاشی های فیروزه ای رنگ و سنگ سفید تزیین شده که در جلوی مقبره قرار دارند و اصل بنا با سنگ سفید و کاشی کاری مزینه. بنای مقبره در داخل هشت ضلعیه که در هفت گوشه ساختمان، هفت کتیبه خطی قرار داره که بر روی دیواره ها ابیاتی از گلستان، بوستان، قصاید، بدایع و طیبات شیخ اجل سعدی انتخاب و گلچین شده و به قلم و خط «ابراهیم بوذری» نوشته شده.
دروازه‌قرآن، خوش‌آمدگویی شیراز
شروع جاهای دیدنی شیراز با دروازه‌قرآن شروع می‌شود و این سازه تاریخی در شمال شرقی شهر به مسافران خوش‌آمد می‌گوید. دروازه تاریخی قرآن بازمانده از مجموع ۶ دروازه شیراز است که در زمان «عضدالدوله دیلمی» از امیران سلسله آل‌بویه ساخته شده است. گفته می‌شود که قرآنی در سردر این دروازه به دستور وی قرار داده شد تا اهالی شهر و مسافران آن با عبور از زیر آیات نورانی، در پناه خداوند، سلامت به مقصد برسند.
پاسارگاد کجاست؟
از شیراز تا پاسارگاد حدود ۱۲۰ کیلومتر فاصله داریم. این شهر کوچک که در شمال استان فارس قرار گرفته، با خرم بید و ارسنجان و اقلید همسایه است.
برای آنکه از شیراز به پاسارگاد برویم، مسیرمان به سمت اصفهان است و در راه به سعادت شهر می‌رسیم. سعادت شهر مرکز شهرستان پاسارگاد است و اسمش روی لوح‌های تخت‌جمشید نقش بسته.
۲۰ کیلومتر که از سعادت‌شهر بگذریم، از جاده فرعی روستای مادر سلیمان و کول شور به پاسارگاد می‌رسیم. اگر وقت داریم بهتر است در روستای مادر سلیمان توقف کنیم و علاوه بر هواخوری و دیدن طبیعت، چای ذغالی هم بخوریم. این منطقه تنها دو کیلومتر تا دشت مرغاب فاصله دارد. دشتی زیبا که به دلیل داشتن مراتع و چشمه‌ها و دریاچه مصنوعی‌اش به آن نگین فارس می‌گویند. البته کلمه نگین فقط مختص این منطقه نیست و خیلی از مناطق به نگین معروفند. خیلی‌ها بعد از دیدن پاسارگاد، شب را در دشت مرغاب می‌گذرانند تا هم از هوای خوش این منطقه لذت ببرند و هم شب را در جوار رودخانه باشند.
با آنکه پاسارگاد در جنوب ایران قرار گرفته، اما آب و هوایش کوهستانی و معتدل است و پوشش گیاهی سرسبزی دارد، پس لباس گرم هم بد نیست همراه‌مان باشد.
برای خیلی‌ها شاید پاسارگاد شیراز یعنی آرامگاه کوروش. اما آرامگاه کمبوجیه، کاخ بارعام، دوکوشک، کاخ اختصاصی، کاروانسرای مضفری، پل سنگی، تل تخت، بخش‌های دیگری از بناهای دیدنی‌ست که در پاسارگاد جای گرفته. هرچند این جاهای تاریخی کنار هم نیستند، اما از آنجایی که منطقه، منطقه‌ای توریستی‌ست، راه‌های دسترسی آسفالتی وجود دارد که می‌توانیم به آسانی به اینجاها برسیم.
هدف اصلی سفر خیلی‌ها، دیدن آرامگاه کوروش است. آرامگاهی که در سال ۱۳۹۷ توسط مرمت‌کننده‌های ایتالیایی مورد بازسازی قرار گرفته، آرامگاه کوروش است. در سال‌های دور، مقبره کوروش به مشهد مادر سلیمان معروف بوده.
علاوه بر هفتم آبان که خیلی از علاقه‌مندان این پادشاه دوره ساسانی، آن را به عنوان روز کوروش می‌شناسند، در بهار هم اینجا بازدید‌کننده‌های زیادی را به خودش می‌بیند. مطابق روایت‌های تاریخی، کورورش در نبرد با سکاها کشته می‌شود و بعد از مومیایی شدن در این آرامگاه دفن می‌شود. محوطه اصلی آرامگاه روی هفت پله سنگی ساخته شده و مساحتش حدود ۱۶۵ متر مربع است. روایت‌ها و افسانه‌های متعددی از این آرامگاه وجود دارد.
به عنوان مثال در شیب داخلی سقف آرامگاه دو حفره وجود دارد که عده‌ای آن را محل دفن کوروش و همسرش می‌دانند. این بنای ساده، اما منحصر به فرد، ۱۱ متر ارتفاع دارد و تماما از سنگ سفید مرمر ساخته شده. در دوران گذشته تاجگذاری پادشاهان هخامنشی در اینجا انجام میشده
ویژگی های معماری پاسارگاد
معماری زیبا و جذابی که در پاسارگاد شیراز می‌بینید، از دوره حکومت کوروش به جا مانده‌است. کل این مجموعه یک معماری ثابت و مشخص دارد.
همه بناهای این مجموعه به یک روش خاص ساخته شده‌اند. طراحی پاسارگاد شیراز توسط خود کوروش بزرگ انجام شده‌است.
روی درگاه‌های ۳ کاخ موجود در پاسارگاد، ۳ کتیبه به زبان‌های پارسی، ایلامی و اکدی وجود دارد که نشانه ارتباط با کوروش بزرگ است.
روی این کتیبه‌ها نوشته شده: «من کوروش، پادشاه هخامنشیان هستم.»
این بناها چون قبل از تخت‌جمشید ساخته شده‌اند، معماری آن‌ها با تخت‌جمشید متفاوت است. در ساخت این بناها از مصالحی مانند سنگ، آجر، چوب و خشت خام استفاده شده‌است.
برای ساخت بعضی از قسمت‌ها از چوب‌های سدر و سرو استفاده کرده‌اند که هم‌اکنون بعد از گذشت سالیان سال دیگر اثری از این چوب‌ها باقی نمانده‌است.
برای پر کردن دیوارها از خشت خام استفاده می‌کردند و ملات مورد نیاز آن‌ها قیر طبیعی بوده تا از نفوذ آب جلوگیری شود.
مقبره کوروش کبیر
پاسارگاد شیراز با نام مقبره کوروش معروف است و اکثر مردم آن را به نام مقبره کوروش می‌شناسند.
مقبره کوروش که از جنس سنگ سپید مرمر ساخته شده‌اند و ارتفاعی در حدود ۱۱ متر دارد که در سال ۱۳۹۷ توسط تیمی از مرمت کننده‌های ایتالیایی مورد بازسازی قرار گرفت.
مقبره کوروش بنایی است که در ساخت آن از هیچگونه ملاتی بین ستگ‌های آن استفاده نشده است و تنها با استفاده از بست‌های فلزی این سنگ‌ها را به هم متصل کرده‌اند.
نقل قول شده است که طبقه هفتم مقبره کوروش محل نگهداری تابوت زرین کوروش به همراه جواهرات قیمتی بسیاری است که به آن خزانه می‌گفتند.
مقبره کوروش یکی از ۲۶ اثر ثبت شده در میراث جهانی یونسکو در ایران به حساب می‌آید که توانسته معنی واژه‌های عظمت و شکوه سلسله هخامنشیان را به خوبی به همه‌ی مردم جهان معرفی کند.
هخامنشیان مراسم تاج گذاری خود را در این منطقه انجام می‌دادند.
هنگامی که اسکندر مقدونی قصد حمله به مقبره کوروش را داشت، وقتی به مقبره او رسید با یک لوح مواجه شد که کوروش بزرگ در آن از مرگ و فانی بودن دنیا و جهان و احترام به مقبره خود سخن گفته بود، گویی او با نوشتن این لوح انتظار مخاطبی را میکشید که قصد حمله به آنجا را داشت.
