بنام خدا
چرخه حیات گردشگری کیش
تعریف و ایجاد محصولات جدید بر مبنای گردشگری خلاق مبتنی بر نو آوری خلاقیت به عنوان نسل جدید توریسم لازمه توسعه در چرخه حیات صنعت گردشگری کیش است.
طی سه دهه اخیر حیات گردشگری کیش با فراز و نشیب هایی زیادی روبرو بود و ابتدای دهه 70 با شکل گیری منطقه آزاد کیش به عنوان اولین منطقه آزاد کشور این چرخه آغاز و میتوان این جزیره را از نظر گردشگری به 2 مدل مقصد گردشگری چمدانی (1372 تا 1381) و مقصد گردشگری تفریحی (1382 تا اکنون)تقسیم بندی کرد.
از سال 1372 تا سال 1381 گردشگری کیش از نوع مدل چمدانی و بار مسافر بود که به مرور این مدل از گردشگری با شروع اولین جشنواره تابستانی از سال 1376 و همینطور با اظافه شدن محصولات جدید گردشگری مانند پارک دلفین به عنوان یک جاذبه گردشگری و عامل سفر باعث افزایش گردشگر شد و این رشد به صورت نرمال تا سال 1381 ادامه داشت.
از سال 1382 تا سال 1387 و با توسعه اقتصادی کشور و به دلیل نبود رقیب در بازار و همینطور توسعه زیر ساخت ها و جاذبه های گردشگری آمار ورود گردشگر به طور قابل توجهی افزایش پیدا کرد.
سال 1388 افزایش نرخ دلار و بالا رفتن هزینه سفر تا حدودی باعث ثابت ماندن میزان افزایش آمار گردشگری در این جزیره شد اما از سال 1389 و با آزاد سازی ورود خودرو به کیش در ایام تعطیلات نوروزی و بارش سنگین برف در اقصی نقاط کشور منجر به ورود افزایش گردشگر به این نقطه تا مرز یک میلیون و 700 هزار نفر در سال 1392 شد.
از سال 1393 و با ورود قوی ترکیه به بازار گردشگری ایران و همینطور توقف ورود مسافران تغییر رویداد(چنج ویزا)به کیش آمار سالانهگردشگر افزایش کمی داشته است .
هرچند شروع همه گیری کرونا در سال 1399 باعث کاهش 27 درصدی گردشگر به کیش شد.ولی این روند با مقایسه با آمار های سازمان جهانی جهانگردی (unwto) که کاهش حدود 70 درصدی تقاضای گردشگری در سطح جهان و کشور های اروپا.آمریکا.آفریقا.آسیای میانه و اقیانوسیه را نشان میدهد وضعیت مطلوب تری را نشان میدهد.
در حال حاظر با توجه به بهبود نسبی وضعیت کرونا و همینطور آب و هوای مناسب جزیره کیش و محدودیت پروازی گردشگران به خارج کشور به دلیل شرایط کرونا و همینطور افزایش نرخ ارز و انجام واکسیناسیون آمار ورودی گردشگران طی نوروز 1401 نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش در حدود 87 درصدی و در سال 1402 رشد 13 درصدی را نشان میدهد.
از طرفی بر اساس طرح جامع مقصد کیش و چشم انداز تعریف شده تا افق 1404 آمار ورود گزدشگران باید به 2 میلیون و 700 هزار نفر در هر سال برسد بنابراین این جزیره به عنوان قطب گردشگری کشور در حوزه گردشگری نیازمند یک توسعه متوازن و مبتنی بر ظرفیت ها و شرایط و مزایای رقابتی است.
بر همین اساس برای دست یابی به چشم انداز تعریف شده در طرح جامع ضرورت تعریف و ایجاد محصولات جدید گردشگری با توجه به طرح جامع مقصد کیش و بر مبنای گردشگری خلاق مبتنی بر نو آوری و خلاقیت به عنوان نسل جدید گردشگری بعد از گردشگری انبوه و گردشگری فرهنگی باید مورد توجه قرار گیرد.
آنچه کیش را متفاوت کرده است
تنها جزیره مرجانی خلیج فارس با سفتفیت آب های ساحلی بینظیر که زیر ساخت های گردشگری دارد و تنها جزیره یکپارچه کشور که تماما منطقه آزاد است و تداخل سیاست گذاری و عملیاتی با ارگان دیگری ندارد.موقعیت استراتژیک ویژه در مرکز خلیج فارس و دسترسی به کشور های همسایه و مناطق آزاد جنوب کشور تنها منطقه متمرکز بر گردشگری کشور و تنها مقصد متمرکز بر گردشگری تفریحی در منطقه از دیگر تفاوت های آن با سایر نقاط است.
از دیگر مزیت های متفاوت این جزیره میتوان به بهره گیری از آب و هوای مناسب در شش ماهه دوم سال در مقایسه با مقاصد گردشگری رقیب وجود ایرلاین رسمی (شرکت هواپیمایی کیش)متعلق به سازمان منطقه آزاد ساختار مناسب توریسم وگردشگری ورزشی سابقه چندین ساله در میزبانی رویداد های بین المللی ثبت شده اشاره کرد.
همچنین اولین مقصد گردشگری کشور که بیش از 20 سال سابقه برگزاری جشنوار تابستانی و امنیت کافی برای گردشگران و کیشوندان با سبک های زندگی و علایق متفاوت از دیگر مزیت های آن است.
گردشگری فرهنگی و تاریخی
علی ایحال یکی از این ظرفیت ها در جزیره کیش گردشگری فرهنگی و تاریخی است که در راس آن شهر تاریخی حریره به عنوان گنجینه هویت بخش جزیره کیش قرار دارد و این شهر تاریخی ظرفیت بینظیری است که طی سالیان متمادی این ظرفیت مغفول مانده بود
در مدت مغفول ماندن حریره به عنوان فرصت گردشگری امکان استفاده از آن برای گردشگران و علاقه مندان به تاریخ و فرهنگ و تجربه را ازبین برده بود و تصور این موضوع برای اغلب گردشگران که جزیره کیش نیز دارای تاریخ و فرهنگ پرباری با پیشینه حداقل یک هزار سال را غیر ممکن کرده بود.
حریره گنجینه هویت بخش کیش
مطالعات پزو هش ها و کاوش های باستان شناسی که از سال 1350 در این شهر تاریخی با حظور باستان شناسان داخلی و خارجی کاوش های بعد از انقلاب اسلامی از سال 1370 زوایایی از معماری اسلامی یک کلان شهر دوره اسلامی را نشان میدهد که به مدت 500 سال و از قرن چهارم هجری تا قرن دهم هجری مسکونی و آباد بوده است .با توجه به گستردگی این شهر در ساحل دریا به عنوان یک بندر شهر مهم نیز شناخته می شود که بخش زیادی از معماری آن اسکله های قدیمی و بندر گاه تجاری آن است که مرکز اصلی مبادلات تجاری و همینطور محل اصلی حمل و نقل ساکنین شهر بوده که در نوع خود منحصر به فرد است.حوزه میراث فرهنگی سازمان منطقه آزاد کیش در سه سال گذشته اقدامات قابل توجهی برای آماده سازی زیر ساخت ها بر اساس ضوابط و دستورالعملهای ثبت آثار در فهرست میراث جهانی یونسکو با همکاری وزارت میراث فرهنگی و اداره کل میراث فرهنگی هرمزگان انجام داده است.
تهیه طرح جامع راهبردی و پلان مدیریت شهر تاریخی حریره در هشت پاره و منطبق بر طرح جامع مقصد کیش به عنوان یک از مهمترین گام ها در جهت تحقق اهداف ثبت جهانی و تعریف جایگاه این جاذبه تاریخی ارزشمند گردشگری از جمله این اقدامات است.
هماهنگی ایجاد پایگاه ملی حریره راه اندازی کارگاه مرمت آثار بدست آمده از این شهر ایجاد مخزن اشیاء و راه اندازی موزه اشیاء بدست آمده از کاوش های باستان شناسی حریره کاوش و مرمت ابنیه محوطه برای بازدید گردشگران شامل طراحی و اجرای سر درب ورودی شهر تاریخی حریره از دیگر اقدامات انجام یافته در این راستا است.
از دیگر اقدامات انجام یافته نیز کفسازی و ایجاد مسیر بازدید سایت تاریخی حریره به جهت سهولت دسترسی گردشکران به محوطه و ابنیه کاوش شده حفاظت و مرمت چاه های دستکنده بندر گاه حریره با استفاده از مشاورین بین المللی طراحی و اجرای تابلوهای معرفی و حفات محوطه حریره و کاووش های باستان شناسی شهر حریره است.
با ارایه نتایج اقدامات انجام شده و بازدید مدیران و کارشناسان وزارت میراث فرهنگی شهر تاریخی حریره نیز در فهرست سکونت گاه های تاریخی حاشیه شمال خلیج فارس به همراه بندر تاریخی کنگ و لافت به عنوان نامزد برای ثبت در فهرست آثار میراث جهانی یونسکو قرار داده شد.
ثبت این شهر تاریخی در فهرست میراث جهانی یونسکو در آینده ای نجندان دور علاوه بر اینکه به عنوان یکی از اسناد مهم خلیج فارسدر اثبات حقانیت خلیج همیشه فارس خواهد بود میتواند جایگاه گردشگری کیش را در سطح بین المللی با نگرش گردشگری و تاریخی ارتقا دهد.
سایر برنامه های حوزه میراث فرهنگی
جزیره زیبای کیش در مجموع دارای هفت اثر ثبتی در فهرست آثار میراث فرهنگی بوده که شامل یک محوطه تاریخی(حریره)و شش بنای مسجد امیر(ع).مسجد ماشه.کاخ مرجان.کاخ کیش الیت.بازار فرانسه و کاخ نخست وزیری است.
در راستای حفاظت و باز زنده سازی بناهای تاریخی جزیره زیبای کیش عملیات اجرایی مرمت و بهسازی مانند آسیب شناسی و طراحی مرمت ابنیه صورت گرفته در این خصوص مسجد امیر مرمت و کاخ مرجان و مسجد ماشه در مرحله مرمت است که با اتمام فاز مرمت و تعیین کاربری و با بهره برداری آنها به چرخه گردشگری کیش اظافه خواهند شد.
صنایع دستی و ارتقای جایگاه آن
در حوزه صنایع دستی که به طور قطع یکی از شاخصه های اصلی فعالیت واحد میراث میباشد به دلیل عدم وجود برنامه ریزی مدون طی سالهای گذشته این شاخه از فعالیت واحد میراث فرهنگی نتوانسته سهم شایسته ای در سبد خرید گردشگران جزیره زیبای کیش داشته باشد.با توجه به اینکه جزیره کیش به جهت موقعیت ویژه خود میتواند به عنوان پایگاه صنایع دستی در میان مناطق آزاد باشد و به منظور جذب گردشگری داخلی و خارجی نقش هنرهای سنتی و صنایع دستی در اشتغال زایی و بهینه سازی اوقات فراغت با رویکرد امور تولیدی واحد میراث فرهنگی را ملزم میدارد که گامی موثر در جهت برنامه ریزی و ارتقاء هدف با تئجه به موقعست استراتژیک جزیره کیش و نقش پر رنگ آن در حوزه گردشگری و جذب درآمد های غیر نفتی بردارد.
از این رو میتوان گفت اعمال سیاست های حمایتی به منظور توسعه تولید و گسترش صادرات با هدف حظور در مجامع بین المللی و ترویج فرهنگ هنر و سنت های ملی و نقش آن در رونق اقتصادی مبتنی بر گردشگری داخلی و خارجی هدف اصلی در این حوزه معرفی میشود.
بر همین اساس برای فرایند شکل گیری برند مقصد و رویکرد طرح کیش در سطح بین المللی به عنوان ایرانی کوچک باید در راستای شکل گیری هویت جزیره ای صنایع دستی و هنر های سنتی و صادرات این محصول اقدامات اساسی صورت بگیرد.
بر این اساس حوزه میراث فرهنگی این معاونت با توجه به وظایف ذاتی خود در سال 97 پیگیری فضایی برای ایجاد مجموعه ای شامل فضای آموزش .فضای تولید و عرضه محصولات صنایع دستی و هنر های سنتی کشور با عنوان بازارچه دائمی صنایع دستی و هنر های سنتی را پیشنهاد داد و بر اساس آن معاونت عمرانی سازمان نیز نسبت به جانمایی طراحی و آماده سازی نقشه های بازارچه اقدام و عملیات طراحی نیز به پایان رسید.در این زمینه مطالعه امکان سنجی طرح و طراحی (feasibility study)صورت گرفته و تهیه بسته سرمایه گذاری به منظور جذب سرمایه گذار نیز انجام شده است و آماده جذب سرمایه گذار بر اساس اهداف تایین شده سازمان ممنطقه آزاد کیش است.
رویکرد های کلان در برنامه ریزی گردشگری کیش
اهتمام برای تحقق جایگاه کیش به عنوان مقصد اول گردشگری و رویداد محور کشور کسب سهم مناسب از بازار گردشگران داخلی و کمک به اقتصاد ملی در جایگزینی مقصد کیش به جای مقاصد گردشگری خارج از کشور برای ایرانیان و کیش شهر هوشمند گردشگری کشور در ارایه کلیه فرایند ها و ارائه خدمات گردشگری و ارتقای این جزیره به عنوان شهر هوشمند از رویکرد های برنامه ریزی گردشگری در این جزیره است.
جایگاه سازی کیش و جزایر پیرامونی به عنوان یکی از مقاصد سفر در حوزه منطقه ای و بین المللی با تاکید بر ارتقا مزیت های گردشگری کیش با توجه به کشور های پیرامونی و حوزه خلیج فارس.ارتقا سطح خدمات و آموزش گردشگری و حرکت به سمت صدور دانش و متخصص گردشگری به سرزمین اصلی و کشور های منطقه از دیگر رویکرد ها در این حوزه است.
از دیگر رویکرد های این حوزه میتوان به توسعه و ترویج انواع گردشگری موضوعی با توجه به زیر ساخت ها و ویژگی های اختصاصی جزیره کیش به ویژه گردشگری ورزشی.گردشگری سلامت .گردشگری پزشکی.گردشگری دریا پایه.گردشگری نمایشگاهی.گردشگری فرهنگی و هنری .گردشگری تفریحی و اوقات فراغت و تبدیل ین جزیره به قطب دوم گردشگری فرهنگی کشور با تاسیس موزه ها و برگزاری رویداد های هنری فرهنگی است.
