جغرافیای فرهنگی تمدنی و اجتماعی ایتالیا

ایتالیا با مساحتی در حدود 301323 کیلومتر مربع پنجمین کشور پر جمعبت اروپا و یکی از مهم ترین کشور های توسعه یافته جهان است که از مجموع شبه جزیره ایتالیا و دو جزیره سیسیل و ساردنی تشکیل شده است که در حدفاصل دریای مدیترانه و دره آپو در جنوب رشته کوه های آلپ قرار دارد و از غرب به دریای تیرنه.از جنوب به دریای ایونی و از شرق به دریای آدرباتیک متصل میشود.

این کشور از نظر جغرافیایی به 20 ناحیه تقسیم میشود که در این میان 5 ناحیه دارای خود مختاری هستند.گروه های مختلفی چون آلمانی.فرانسوی.ایتالیایی اسلاو تبار.ایتالیایی آلبانیایی تبار و ایتالیایی یونانی تبار تنوع نژادی مردم این کشور را تشکیل می دهد که این تنوع نژادی بخش زیادی از آن به سبب مهاجرتی است که به ویژه در سه دهه گذشته به این کشور رخ داده و در نتیجه آن به تنوع نژادی روز افزونی منجر شده است به گونه ای که بیش از 15 درصد از کودکانی که در این کشور به دنیا می آیند حاصل ازدواجی است که دست کم یکی از طرفین آن خارجی است.در نتیجه این تنوع نژادی زبان های مختلفی نیز در این کشور متدوال است که در کنار زبان ایتالیایی با گستردگی متفاوت از یکدیگر در سطح جامعه جریان دارند.زبان هایی که از مهم ترین آنها باید به آلمانی.فرانسوی.لیگوری.اسلوونیایی.لومباردی.پیدمونتی.ونیزی.ناپلی.توسکانی و ساساری اشاره کرد .مردم ایتالیا همچنین از تنوع مذهبی زیادی برخوردارند و با آنکه آیین مسیحیان بیش از 92 درصد جمعیت 61 میلیونی این کشور را تشکیل می دهند اما پیروان ادیان دیگری چون مسلمانان.بودائیان.هندویان و یهودیان نیز در آن حضوری پررنگ دارند.

ایتالیا سرزمینی کوهستانی است که از منظر زمین شناختی در زمره مناطق ناپایدار به شمار می آید وخطر زمین لرزه فوران آتش فشان و طغیان دریا همواره آن را تهدید میکند.

علیرغم این ناپایداری وجود دریاچه های متعدد در دامنه کوه ها و تپه ها.دره های حاصلخیزی را به وجود آورده است.با توجه به آب و هوای مدیترانه ای ایتالیا که تابستان های گرم و خشک و زمیستان های معتدلرا به همراه دارد.شرایطی را فراهم آورده که ساکنان این کشور بتوانند در بستر آن به کشاورزی و دامداری به عنوان یک اشتغال پایدار توجه ویژه داشته باشند که در این میان کشت گندم.جو..سیب زمینی.چغندر قند.سیب.ذرت.برنج و انگور در کنار نگهداری از گاو.خوک و صید و پرورش ماهی از اقبال بیشتری برخوردار است.

شرایط کوهستانی همچنین به وجود معادن مختلف منجر شده که بهره برداری از آنها بخش زیادی از ساکنان این کشور را به خود مشغول ساخته است.

در کنار این دو شغل عمده صنایعی چون فلز کاری.ماشین آلات .شیمیایی.وسایط نقلیه.تولید انواع مواد غذایی.منسوجات و البسه.هواپیما سازی.کشتی سازی.پتروشیمی.صنایع الکتریکی.اتمی و جنگ افزار نیز در کشور ایتالیا از رونق نسبی برخوردار است.

از مشخصه ویژه و استثنایی ایتالیا قرار گرفتن دو کشور مستقل بسیار کوچک به نام های واتیکان و سان مارینو در درون خاک این کشور و قرار گیری بخشی از خاک آن به نام کامپیونه دیتالیادر خاک سوئیس است که از این لحاظ هیچ کشور دیگری را نمیتوان با ایتالیا قیاس نمود .وجود ناحیه خودمختاری ساردنی نیز این کشور را در میان کشور ها شاخص نموده است.ابن جزیره کوهستانی خودمختار که توسط رئیس جمهور منتخب اداره می شود.جمعیتی در حدود یک میلیون و هفتصد هزار نفر دارد که در مساحتی کمتر از 25 کیلومترمربع زندگی میکنند.دامداری و کشاورزی در کنار ماهیگیری و اشتغال در معادن سرب.روی.مس و نمک عمده ترین شغل های مردم ساردنی را تشکیل می دهد.

جزیره کوهستانی سیسیل که به وسیله آبراه مسینا از خشکی جدا شده با مساحتی به میزان 25426 کیلومتر مربع به عنوان بزرگترین جزیره ایتالیا وضعیتی مشابه با ساردنی دارد.با این تفاوت مهم که تلاش ساکنان آن برای خودمختاری تاکنون به نتیجه ای نرسیده است و با اینکه منطقه ای مستقل به شمار می آید حضور ریشه دار مافیای مواد مخدر مانع از رشد پایدار اقتصادی در آن شده و نام این جزیره را با جرم و جنایت عجین نموده است که روند مهاجرت مردم این جزیره به شمال ایتالیا و سایر کشور ها خود مبین همین نکته است.

ایتالیا به لحاظ تاریخی لز قدمت بسیاری برخوردار است.از حدود 700 پیش از میلاد به مدت 650 سال اتروسکها بر این شبه جزیره حکمرانی میکردند.

اتروکسها که به احتمال فراوان تباری آسیایی داشتند.تمدنی پیشا تاریخی به شمار می آیند که از آناتولی به ایتالیا مهاجرت نموده و به تدریج در شمال غربی این شبه جزیره سکونت کردند و به مرور دامنه اقتدارشان از شمال به آن سوی کوه های آپنین و از جنوب به کامپانیا رسید.به این محدوده جغرافیایی در تاریخ کهن اتروریا میگفتند.آئین گلادیاتوری به عنوان آئینی مذهبی برای نخستین بار در زمان اتروسکها متداول گشت و بعد ها این رسم به امپراتوری روم نفوذ کرده و کارکرد تفریحی پیدا کرد.

دوران حکومت کوتاه اتروسکها تاثیر فراوانی بر تمدن و فرهنگ اروپا گذاشت.به گونه ای که تمدن روم باستان را بایستی وامدار اتروسکها بدانیم.چرا که رومیان در واقع ایتالیت های وحشی ای بودند که تحت فرمان برداری اتروسکها صاحب تمدنی شدند که بعدها به عنوان تمدن روم باستان در تاریخ نمود مشخص و ویژه ای یافت.

گسترش منطقه فرمانروایی اتروسکها به ازای جمعیت اندک این قوم منجر به آن شد که اتروسکها علیرغم دستیابی به ثروت فراوان از محل بهره برداری معادن و تجارت آهن و مس نتوانند نقش اجتماعی ویژه ای ایفا نمایند لذا برای امنیت مجبور شوند به دژ های نظامی خود که اغلب موارد جدا از محدوده زیستی بود بسر برند.این نقطه ضعف خیلی زود به کار آمد و پادشاهی اتروسک نتوانست با مجموعه ای از قبایل کم جمعیت در برابر هجمه دشمنان خود تاب آورده و لذا هرج و مرج و شورش های محلی موازنه قدرت را به تدریج به زیان اتروسکها تغییر داد و آنها با شکست در برابر سیراکوزها و اقوام سامنیت در نهایت به دست رومیان از بین رفتند و در نتیجه آن رومیان توانستند با انتخاب رم به عنوان پایتخت امپراتوری خود تا مدت ها مدید بر گستره این شبه جزیره حکومت کنند و نه تنها ایتالیا بلکه کل حوزه مدیترانه و حتی بریتانیای دور دست را هم به کنترل خود در آورند.

با خلع پادشاهی از رمولوس آگوستوس به عنوان آخرین روم غربی توسط آدوآکر که فرماندهی سپاهیان مزدور در امپراتوری روم غربی را بر عهده داشت دوران شکوه این امپراتوری به پایان رسید و با قدرت گیری امپراتوری روم شرقی زمینه آغاز قرون وسطا در سال 476 میلادی در این کشور فراهم آمد.

با قدرت گیری کلیسا و در راس آن شخص پاپ که در نهایت به فروپاشی امپراتوری روم انجامید.زمینه تجزیه ایتالیا به نواحی خود مختار فراهم شد و مناطق متعددی از این امپراتوری اعلام استقلال نمود که در میان آنها جمهوری ونیز و منطقه واتیکان از اعتبار و گستردگی بیشتری برخوردار بود.

ایتالیا همان گونه که آغازگر قرون وسطا در اروپا بود.به همان ترتیب آغاز عصر رنسانس را نبز به کشور نسبت داد.عصری که در خلال قرون 14 تا 17 میلادی پایه های اقتصادی .سیاسی.هنری و علمی تمدن های کنونی غرب را بنا نهاد و روند رو به رشد آن که توامان با تصعیف مقام کلیسا همراه بود.توانست بستر سازی شرایطی شود که شیرازه از هم گسسته کشور تجزیه شده ایتالیا را دوباره به هم پیوند داده و زمینه اتحاد این پادشاهی را در 1861 فراهم آورد.

اتحاد دوباره مناطق خود مختار کشور به روند رو به افزایش مهاجرت پایان داد و ایتالیا توانست پس از یک دوره طولانی رکورد اقتصلدی و انزوای سیاسی به تدریج در سالهای آغازین قرن بیستم به موقعیتی مناسب دست یافته و روند صنعتی سازی را تجربه نماید.فراهم آمدن اوضاع نسبی اقتصادی و سیاسی.سران این کشور را به بازسازی الگوی روم باستان ترغیب نمود و ایتالیا خلال سال های قرن نوزدهم تلاش نمود تا حوزه استعماری خود را درکرانه های دریای مدیترانه .دریای روم و شمال آفریقا گسترش دهد کخه در عمل به تلاشی ناکام انجامید و جز حضوری کوتاه در لیبی و حبشه نمود چندانی نیافت و به جز هزینه های بالای اقتصادی و سیاسی برای این کشور منافعی دیگر در پی نداشت.

با بروز جنگ جهانی اول ایتالیا که توانسته بود با تشکیل احزاب اعطای حق رای به شهروندان و نوسازی اقتصادی جایگاه کهن خود را در قاره اروپا به دست آورد.برای نقش آفرینی بیشتر در معادلات سیاسی جهان و تصاحب زمین های کشور اتریش به عنوان متحد کنار فرانسه  انگلیس و ایالات متحده وارد جنگ شد.این امر منجر به آن شد تا در جریان اجلاس صلح پاریس در سال 1919 بتواند مناطق شمالی ترنتینو.التوادیجه و ونتریا جولیا را که پیش تر از آن کشور جدا شده بودند را دوباره به خود ملحق نموده وروند اتحاد ملی را تکمیل نماید.جنگ اما سوا از نتایج مثبت سیاسی ایتالیا در عرصه اقتصادی نتایج فاجع باری را به همراه داشت  و کشور را با بهران شدیدی مواجه ساخت.در چنین برهه ای تشکیلات سیاسی مجالی بیشتری برای فعالیت یافتند و در نتیجه آن احزابی چون حزب ملت .حزب سوسیالیست.حزب کمونیست و حزب فاشیست ملی توانست با ریاست بنیتو موسولینی زمام امور کشور را در اختیار بگیرد.

موسولینی پس از آنکه در 1922 فرمان نخست وزیری را از پادشاه ایتالیا گرفت دست اندر کار تغییرات سیاسی گسترده ای در کشور شد که نتیجه آن اقدامات پارلمان ایتالیا ضعیف مشارکت مردم در امور سیاسی به حداقل خود رسید.سانسور مطبوعات.انحلال اتحادیه های کارگری.فروپاشی احزاب سیاسی.برپایی دادگاه های ویژه محاکمه مخالفین.تشکیل سازمان هوشیاری و سرکوب ضد فاشیسم.ایتالیای متمدن اوایل قرن بیستم را به کشوری استبدادی تبدیل نمود  که در آن هیچ مخالفتی با شخص پیشوا نمیتوانست مجال بروز داشته باشد.

با وقوع جنگ جهانی دوم ایتالیا به عنوان متحد اصلی آلمان نازی وارد کارزار نبرد شد و به صورت مستقیم به دو کشور بریتانیا و فرانسه اعلان جنگ نمود.اما علیرغم پیروزی های اولیه در نهایت شکست سختی را متحمل شد و در 1943 جزیره سیسیل به اشغال ارتش متفقین در آمد و سپس با گذشت مدت کمی از این اتفاق نیروهای متفقین در سپتامبر همان سال به جنوب ایتالیا پا گذاشتند و در نتیجه این امر شورای عالی حزب فاشیست ایتالیا موسولینی را از ریاست حزب برکنار و متعاقب آن پادشاه ایتالیا فرمان عزل او را از سمت نخست وزیری صادر و در زندان فوق امنیتی لانه عقاب حبس نمود و همزمان به ارتش دستور داد تا باهمراهی قوای متفقین راهی بخش شمالی شبه جزیره شود تا این منطقه را که در کنترل ارتش آلمان قرار داشت باز پس بگیرد.

ارتش آلمان گروهی از کمتندو های اس اس را به فرماندهی سروان اتو اسکورزنی روانه کوه گران ساسو نمود و موفق شد در یک عملیات بسیار پیچیده موسولینی را از زندان فراری داده و به آلمان منتقل سازد.هیتلر پس از موفقیت این عملیات از موسولینی خواست تا با استقرار در شمال ایتالیا به بازسازی ارتش از هم پاچیده خود اقدام نموده و به میدان کارزار باز گردد.موسولینی اما نتوانست از این فرصت استفاده کند و در نتیجه بی کفایتی بخش های باقیمانده از خاک ایتالیا را نیز از دست داده و در حالی که تلاش برای فرار از کشور را داشت در 28 آوریل 1945 به اتفاق معشوقه اش و تعدادی از همراهانش در مزرعه ای توسط پارتیزان های ایتالیایی دستگیر و در دادگاه صحرایی به اعدام محکوم می شود.اما پیش از اجرای حکم به واسطه حمله یکی از مردم با چاقو زخمی شده و درنهایت در زیر دست و پای مردم ایتالیا به همراه معشوقه و هم پیمانانش جان میسپارد.

با فروکش نمودن شعله جنگ پارلمان ایتالیا شالوده سیاسی کشور را به رفراندوم  میگذارد و در نتیجه آن در دوم ژوئیه1946 نظام سیاسی کشور از پادشاهی به جمهوری تغییر پیدا میکند.اکنون ایتالیا با توانمندی فراوانش دز بخش های صنعتی .کشاورزی.صنایع معدنی در زمره مهم ترین کشور های صنعتی جهان به شمار می آید.

این کشور همچنین با اختصاص بیش از نیمی از میراث فرهنگی جهان به خود یکی از مهم ترین کشور های فعال در صنعت گردشگری است که بخش زیادی از درآمد ناخاص این کشور را به خود اختصاص میدهد.تاریخ پرفراز و نشیب این کشور در کنار تنوع فرهنگی و گوناگونی  آثار تاریخی شرایطی را فراهم اورده که شهر های مختلف ایتالیا را به عنوان مقصدی مهم و ارزشمند در فهرست بسیاری از گزدشگران قرار داده است.

پانتئون

پانتئون یکی از بناهای تاریخی_مذهبی روم باستان است که ساخت آن در سده نخست پیش از میلاد تحت عنوان معبد خدایان به دستور مارکوس آگیرپا آغاز و به انجام رسید.این بنای مذهبی در واقع جایگاه بت ها و خدایانی بود که رومیان باستان آنها را میپرستیدند و به آنها به عنوان الهه های باستانی احترام و ارج می نهادند.نام معبد برگرفته ازترکیب کلمات یونانی پان به معنای همه و تئون به معنای خداست.نوع معماری بنا که شامل معبدی گرد و گنبد دار و رواقی مستطیلی شکل در جلوی معبد است این گمان را تقویت میکندکه همه عمارت به یک باره ساخته نشده و بنای اصلی را بایستی همان معبد گنبد دار فرض کرد که بعدها ساختمان رواق به آن افزود شده است.به این ترتیب بایستی پانتئون را بخشی از یک عمارت مذهبی دانست که به یک پاسیلیکای قدیمی تر متصل بود.باسیلیکا بنایی وسیع با پلانی مستطیل شکل بود که دو یا چند قربانگاه نیم دایره به آن متصل می شد و از آن ها در روم باستان در موارد گوناگونی چون تجمعات مردمی .کتابحانه.نمایش خانه.محل دادو ستد.دادگاه و آئین های مذهبی استفاده میشد.پانتئون اما به صورت خاص تا زمانی که در خارج از محدوده شهر رم قرار داشت.با همان کارکرد باستانی بت خانه از آن بهره بربرداری میشد.با توسعه شهر رم و قرارگیری معبد در محدوده شهری و نیز تشکیل حکومت جمهوری در سال 346 میلادی که به رواج مسیحیت انجامید.معبد به مدت 10 سال تعطیل ماند و پس از این تاریخ با کاربری جدید به عنوان محلی برای رای گیری و انتخابات و نیز استقرار قوای نظامی مورد بهره برداری قرار گرفت.با پیروزی مسیحیان در سال 609 میلادی و در اختیار گرفتن حکومت رم پاپ با تقدیس این مکان نام آنرا به کلیسای مری و مارتیرس تغییر داد.اگر چه تا قبل از این اقدام  طلا و برنز های آن به غارت رفته و به فضای داخلی معبد آسیب های جدی وارد آمده بود.پانتئون بر اثر آتش سوزی در سال 80 میلادی آسیب فراوانی دید امپراتور هادریان در سال 125 میلادی باقیمانده ساختمان را تخریب و فرم کنونی بنا را به تبعیت از طراحی پیشین برپا نمود و بعد ها به ویژه در دوران امپراتوری آگستوس بناهای متعدد موجود در اطراف معبد ساخته شد.پانتئون بنایی باستانی است که در مواجهه با معماری بیزانس تغییراتی در آن رخ داده استکه از جمله آنها میتوان به حیاط ستون بندی شده ای اشاره کرد که در جلوی رواق معبد قرار داشت.در آستانه ورودی معبد نیز 16 ستون از سنگ گرانیت مصری با ارتفاع 13 متر قرار گرفته است.معبد گنبدی نیمکره ای به قطر 43 متر دارد که فاصله نوک آن از کف پانتئون نیز به همین میزان است .این گنبد در زمره بزرگترین گنبد های جهان به شمار می آید و پوسته ای بتونی آن به گونه ای است که هرچه از قاعده به سمت بالا حرکت میکنیم از ضخامت آن کاسته شده و در نهایت در مرکز گنبد در محل نورگیر به حداقل خود میرسد.رومیان باستان به این نورگیر که در مرکز ساختمان قرار دارد.اور کولوس یا چشم بزرگ اطلاق کرده بودند وبرای آن جدا از امکان ورود نور کارکرد دیگری نیز در نظر داشتند که عبارت بود از محلی برای خارج شدن دود حاصل از آتش زدن عودها و دیگر چیز هایی که رومیان باستان برای پرستش خدایان حود می سوزاندند.برای نگه داشتن این گنبد عظیم که تا قرن پانزده میلادی عنوان بزرگترین گنبد جهان را به خود اختصاص داده بود دیواره های نگه دارنده آن بسیار ضخیم در نظر گرفته شده و برای آنکه این دیوار ضخیم بتواند فشار حاصل از گنبد را تحمل و آن را به زمین منتقل کند.بر سطح آن یک در میان فرونشستگی های مستطیل و نیم دایره ایجاد شده است و بالای هرکدام از آنها نیز هلالی تعبیه شده است.گنبد همچنین از داخل قاب بندی شده تا در ضمن زیبایی از سنگینی آن کاسته و حجم فشار آمده بر آن را در سطح گنبد توزیع نماید.زیر نورگیر گنبد کف پانتئون حالتی محدب میگیرد تا آب باران فرود آمده از نورگیر از طریق 22 آبخور تقریبا نامرئی در کف از سطح سالن جمع آوری و خارج شود.دیوار ها و احجام پانتئون مجموعه ای عظیم و یکدست است که عظمت آنها را بدون شک در کمترین مکانی میتوان مشاهده نمود.ستون ها.سرستون ها.نعل درگاها.طاقچه ها.درب ها.قرنیس ها و کتیبه های فضای داخلی معبد در کنار احجام و ستون های آن فضایی متعادل به سبک کرنتین را به وجود آورده که ترکیبی زیبا از احجام و فضاهای خالی است.بیشتر بخش داخلی معبد از برنز پوشیده شده است و درب های بسیار بزرگ و خوش ساخت آن هنوز هم با حفظ عظمت خود موجب شگفتی و تحسین سازندگانش است.مزرا رافائل (هنرمند ایتالیایی) ویتوریو امانوئل دوم(پادشاه ایتالیا در خلال سال های 1861 تا 1878)و امبرتوی اول(جانشین ویتوریو امانوئل دوم در فضای داخلی معبد قرار دارد که وجود آنها بر جذابیت پانتئون برای گردشگران افزوده است.

فروم رومی

با شکل گیری تمدن روم باستان در قرن هشتم قبل از میلاد در شبه جزیره ایتالیا که در اوج به تشکیل امپراتوری روم در قرت سوم پیش از میلاد انجامید تا فروپاشی امپراتوری غربی در اواخر قرن پنجم میلادی و انقراض امپراتوری شرقی در سال 1453 به دست ترکان عثمانی رومی ها با زیر سلطه بردن در حدود 20 درصد از جمعیت آن زمان جهان بیشتر نواحی غرب اروپا .شرق نزدیک و شمال آفریقا را تحت کنترل داشتندودر کنار امپراتوری یونان و ایران در زمره بزرگترین قدرت های جهان به شمار می آمدند.مرکزیت این امپراتوری که به نوعی زادگاه آن  نیز به شمار می آید شهر رم در ایتالیا است که با قدمتی در حدود 3000 سال در زمره یکی از مهم ترین شهر های باستانی جهان قرار گرفته است.این محدوده باستانی که امروزه تحت عنوان فروم رومی در حدفاصل پالاتینه و میدان کمپی دولیو واقع شده در واقع هسته اصلی شهر قدیمی رم است که با گسترش جمعیت شهر بر اثر رشد امپراتوری رم ژولیوس سزار در سال 46 قبل از میلاد دستور ساخت آن را صادر کرد و عملیات ساخت آن تا پایان دوران امپراتوری آگوسته ادامه یافت و در دوران امپراتوری وسپاسیان و پسرش تیتوس بخش هایی چون تاق پیروزی و کولوسئوم ساخته شد تا این محدوده از شهر به مرکز تفریح و سرگرمی رمی ها تبدیل شود.فروم در زبان لاتین به معنای خارج یا بیرون است و این نام به دلیل آنکه این بخش در ابتدا در خارج از دیوار اصلی شهر ساخته شده بود به آن اطلاق شده است.در تعبیر شهر سازی فروم میدانی است که به عنوان یک فضای باز شهری متشکل از محوطه باز .بازار.معبد.نمایش خانه باسیلیکا و حمام عمومی می شود.این شهر باستانی در سال 283 میلادی بر اثر اتش سوزی به کلی از میان رفت اما به دستور امپراتور یوکلتسیانو بار دیگر بازسازی شده و به تجدید حیات پرداخت و همچنان تا سال 476 میلادی که بر اثر انتقال پایتخت توسط کنستانتین به قسطنطنیه دوران شکوفایی آن رو به افول نهاد پایتخت امپراتوری غربی بود و به عنوان مهم ترین شهر ابن امپراتوری محل برگزاری جشن ها.استقرار نهاد های تجاری .سیاسی و دولتی و نیز محل پرستشگاه های عهد باستان به شمار می آمد .با سقوط امپراتوری روم به تدریج اهمیت خود را از دست داد و به جایی رسید که در قرون وسطا به چراگاه احشام تبدیل شد و این روند ادامه یافت تا شهر به کلی ویران و خالی از سکنه شد و بخش هایی که امروزه در کاوش های قرن نوزدهم باز شناخته شده به مرور زمان در زیر لایه های عمیقی از خاک فرو رفت.قدمت قدیمی ترین ساختمان این منطقه به قرن هشتم پیش از میلاد برمیگردد اما بزرگ ترین و معروف ترین بناهای آن  را امپراتور اکتاویان آگستوس بنا نهاده است و در ساخت آنها سنگ مرمر را برای نخستین بار جایگزین آجر نموده است.در بخش شمالی شهر .مجلس قانون گذاری.سالن سخنرانی.سالن اجتماعات و مجلس سنا و در قسمت جنوب آن مراکز تجاری یا ویکو توسکوقرار داشت.فضای مرکزی شهر به عنوان میدان گاه اصلی به بناهای مهم شهری .سیاسی.اجتماعی.مذهبی و نماد های روم باستان مانند ستون تراژان اختصاص داشت.این ستون در سال 113  میلادی به افتخار پیروزی های مارکوس اولیپیوس تراژانوس در نبرد علیه داسیایی ها از طرف سنای روم و مردم به او تقدیم شد.ارتفاع این ستون که بر روی آن نقشینه ای از نبرد تراژان به صورت مارپیچ کنده کاری شده 38 متر است و پلکانی مارپیچ از درون خالی آن به بالای ستون راه دارد.در نوک ستون تندیس سنت پیتر قرار دارد که از سال 1587 میلادی به دستور پاپ سیکستوس پنجم جایگزین تندیس برنزی تراژان شده است.آثار باقیمانده از این شهر به عنوان نخستین شهر بزرگ جهان و مامن 5/1 میلیون نفر جمعیت اگرچه بخش وسیعی از محدوده آن را در برگرفته استاما به قطع یقیین تمامیت آن را شامل نمی شود و بخش اعظم شهر را بایستی هنوز کشف نشده و مدفون دانست.

فواره تروی

فواره تروی که شامل کجکوعه ای است از فواره های کوچک و بزرگ یکی از زیباترین آبنما های جهان به شمار می آید که در منطقه تروی در شهر رم در محل تقاطع سه خیابان به نام آکوا ورجینه قرار گرفته و به عنوان بزرگترین فواره دوران لاروک از جاذبه های مهم گرشگری ایتالیا به شمار می آید.داستان ساخت این شاهکار ارزشمند هنری به سال 1629 میلادی باز میگردد.در این سال پاپ اوربان هشتم از جیان لونرزو برنینی میخواهد تا در محل قنات فواره زیبایی به جای مجسمه زنان باکره قرار دهد.پروژه در مرحله طراحی به سبب مرگ پاپ متوقف و باز سازی فواره به مدت یک قرن به فراموشی سپرده میشود  تا اینکهدر 1730 میلادی پاپ کلمنت دوازدهم مسابقه ای برای باز سازی فواره تدارک میبیند که در آن طرح پیشنهادی الساندرو گالیله حائز امتیاز برتر می شود.مردم روم به این انتخاب معترض شده و حاظر نمیشوند یک فلورانسی کار بازسازی بگیرد.لذا طرح تیکو سالوی برای اجرا به تصویب پاپ میرسد و عملیات اجرایی فواره در 1732 میلادی توسط وی آغاز میشود.اما خیلی زود با مرگ سالوی روند کار متوقف می شود.پیتروبراچی بر اساس طرح موجود مجسمه اوکئانوس را ساخته و در مرکز فواره نصب میکند.ادامه کار میدان با تایید پاپ به جوزپه پانینی سپرده میشود و او پس از سه دهه تلاش موفق میشود.فواره تروی را به اتمام برساند تا پاپ کلمنت دوازدهم بتواند آنرا در 22 می 1762 افتتاح نماید.در مرکز فواره که از سنگ های تراورتن ساخته شده .تندیسی از اوکئانوس خدای اقیانوس ها قرار دارد که هدایت ارابه ای را در اختیار گرفته که یکی از اسب های آن رام و دیگری یاغیست .این دو اسب در نماد شناسی یونانی پیام آور آب های پهناور هستند.در دو طرف اوکئانوس دو فرشته زن در دو قاب مجزا قرار گرفته اند آبوندانس به عنوان نماد باروری سبد میوه در دست داردو در کنارش کوزه ای واژگون است که از آن آب میریزد.سالوبریتینی نیز به عنوان نماد سلامتی در حالی تصویر شده که در دست خود ظرفی نگه داشته است که ماری از آن آب میخورد.در قسمت تاج ساختمانی که در پشت اوکئانوس قرار دارد.چهار فرشته به نشانه چهار فصل سال به نمایش گذاشته شده است.این ساختمان کاخ دو طبقه پالازو پولی است که با معماری سبک کورینتی ساخته شده است و مجموعه تندیس های رام کردن دریاها به صورت پیش آمدگی ای با عرض 49 متر میدان کوچک را پر کرده است.بزرگترین فواره این مجموعه 26 متر ارتفاع دارد.آب به صورت جریانی رودخانه ای از سنگ های فواره به پائین ریخته و به حوضچه سرریز میشود.منطقه قرار گیری فواره در واقع یکی از قنات های باستانی شهر است که مبدا ساخت آن به سال 19 قبل از میلاد باز میگردد و آبگیری آن از چشمه های سالونه در 20 کیلومتری رم صورت میپذیرفت که محل آنها را دختری باکره به نام آکوا ورجینه به سربازان تشنه رومی نشان داده بود.فواره در 1998 مورد بازسازی قرار گرفت سنگ کاری های آن جلا داده شد و ترک ها.قسمت های فرسوده و شکاف میان درزهای آن ترمیم شدند و همچنین فواره به پمپ های گردش آب مجهز شد.طبق یک رسم قدیمی بازدید کنندگان در حوضچه آب فواره ای سکه ای می اندازند به این امید که باردیگر به رم باز گردند.مسئولین شهری با جمع آوری روزانه این سکه ها آن ها را در اختیار یک موسسه خیریه قرار می دهند تا برای تامین نیاز های غذایی نیازمندان شهر مصرف شود. 

کولوسئوم

آمفی تئاتر فلاویوسی یا کولوسئوم که در لغت به معنای جایگاه بزرگ است.بزرگترین تماشاخانه در امپراتوری روم با ظرفیتی در حدود 50 تا 80 هزار نفر و یکی از آثار باستانی ارزشمند ایتالیا و همچنین عجایب هفت گانه جدید جهان به شمار می آید که با قدمتی در حدود 2000 سال در شهر رم واقع شده است.دستور ساخت این تماشاخانه باستانی را امپراتور وسپاسیان  بین سال های 69 تا 70 میلادی صتدر و یک دهه بعد در سال 80 میلادی عملیات ساخت آن در زمین های باتلاقی میان تپه های اسکوئیلین و کائلین پس از مرگ او توسط پسرش تیتوس به پایان پذیرفت و بعد ها دومیتیان برادر تیتوس در آن تغییراتی اعمال و آن را به اولین آمفی تئاتر دائمی در روم تبدیل نمود.شکل هندسی کولوسئوم بیضی ای با قطر های 188 متر و 156 متر است که ارتفاعی در حدود 48 متر دارد و در زیر کف صحنه چوبی آن مجموعه ای از اتاق ها و گذر گاه ها برای عبور حیوانات وحشی.گلادیاتورها و نیز تدارکات لازم جهت راه اندازی و اجرای نمایش قرار گرفته است که به وسیله دریچه هایی به سطح میدان راه دارد تا از طریق آنها حیوانات درنده برای مبارزه با جنگجویان بتوانند وارد میدان شوند.80 دیوار به عنوان تکیه گاه ها طاق های گنبدی شکل را در سه ردیف بر روی ستون ها و سر ستون ها مستحکم نموده و در بالای این سه طبقه اصلی یک طبقه زیر شیروانی شامل ستون های مستطیل قرار دارد که در فضای بین ستون ها 40 پنجره کوچک مستطیل شکل تعبیه شده است.در این قسمت برای آنکه نصب سایه بان امکان پذیر باشد.دیوار کوب ها و بند گاه هایی قرار داده شده تا تیرک های مربوط به این کار به آنها آویزان شوند.بر روی بدنه حاشیه ای میدان نمایش نیز گذر گاه ها.پلکان ها و ردیف های صندلی برای تماشاگران قرار گرفته است.در ساخت این مجموعه عظیم مصالح مختلفی استفاده شده است که از آن جمله می توان به بتون برای فونداسیون.سنگ آهک(تراورتن)برای ستون ها.تاق ها و دیوارهای بیرونی.سنگ مرمر در طبقات دوم و سوم.توفا(از انواع سنگ های متخلخل)در ستون ها به کار رفته در دیوار دو طبقه زیرین و آجر بتونی در ساخت طبقات بالایی ساختمان و نیز اکثر تاق ها اشاره داشت.استحکام بنا نیز به واسطه 249 میله نگه دارنده تامین شده است.تماشاگران از طریق 80 آرک ورودی میتوانستند به سادگی به مکان ها و طبقات مختلف این سالن بزرگ دسترسی پیدا کرده و یا بعد از اجرای نمایش از آن خارج شوند.این نحوه تزریق و تخلیه تماشاگر یکی از شگفتی های دنیای معماری باستان هست که کولوسئوم از آن بهره مند است.کولوسئوم در طبقات بالایی دارای پنجره های متعددی است و برای محفوظ ماندن تماشاگران رومی از آفتاب و باران سقف پوش هایی از پارچه های کرباسی برای این منظور در نظر گرفته شده بود.فضای داخلی از سه بخش مجزای میدان مسابقه مکان نشستن عموم و لژ سلطنتی تشکیل شده است .کف میدان نمایش از چوب است که برای جلوگیری از لغزیدن نمایشگران بر روی خون جنگ جویان و یا حیوانات کشته شده  سطح آن  را باشن می پوشاندند.بخش عمومی در سه طبقه طراحی شده بود که هر یک از آن طیقات ویژه گروهی خاص از مردم بود.شوالیه ها در طبقه اول .ثروتمندان در بخش میانی و عموم مردم عادی نیز از طبقه سوم میتوانستند به تماشای نمایش اجرا شده بر روی صحنه اقدام نمایند.از لژ سلطنتی نیز که در طبقه میانی و روبروی جایگاه عمومی قرار داشت و شامل تراس و بالکن بود.امپراتور.دولت مردان  و مهمانان مخصوص فرمانروا مبتوانستند به تماشای معرکه خونین کولوسئوم بنشینند.امپراتور تیتوس در آیین افتتاح این تماشخانه بزرگ.مراسمی را برگزار نمود که در نوع خود بسیار خاص و البته خونین بود و طی آن بیش از 5000 حیوان درنده در طی 100 برنامه به کشتار یکدیگر پرداختند تا این شروع خونین آغاز گر یکی از فجیع ترین نمایش های انسان در طول تاریخ باشد.امپراتور تراژان اما به کشتار حیوانات بسنده نکرد و در خلال سال های 98 تا 117 میلادی کولوسئوم را به میدان کشتار بیش از 9000 گلادیاتور و نیز هزاران حیوان وحشی بدل نمود.تاریخ خونین نبرد گلادیاتورها در کولوسئوم در کنار اعدام وحشیانه مخالفان امپراتور و یا بردگان و مسیحیان در برابر حیوانات وحشی رهاشده.عظمت این بنای تاریخی را به سیاه ترین دوران تمدن روم باستان پیوند می دهد.به گونه ای که تصور اتفاق رخ داده در آن پس از هزاران سال همچنان دهشتناک است.با فروپاشی روم باستان در قرن ششم میلادی تاریخ خونین این بنا نیز به پایان رسیده و به تعطیلی گرایید تا اینکه مسیحیان از آن به عنوان مکانی برای آموزش سربازان و تعلیم فرامین دینی استفاده نمودند.در اوایل قرن سیزدهم خوانواده فرانگی پانی مالکیت کولوسئوم را در اختیار گرفته و آن را به قصر خوانوادگی خود بدل نمودند.این روند ادامه یافت تا اینکه در سال 1244 میلادی پاپ اینوسنزو چهارم با خرید این ساختمان  آن را به مالکیت کلیسای کاتولیک در آورد تا مسیحیان بتوانند مجددا در آن به آموزش تعالیم دینی بپردازند.پاپ ایک چهاردهم در سال 1749 کولوسئوم را وقف مصائب مسیح نمود و اعلام نمود که این مکان توسط خون شهدای مسیحی اسیر در دست امپراتوری رم تقدیس شده است.از آن زمان تا به امروز ویرانه های کولوسئوم نیایشگاه جمعی مسیحیان شد و به آن درجه از اهمیت رسید که هنوز هم که پس از صدها مسیحیان کاتولیک در روزهای جمعه با پاپ همراه شده و برای زیارت به آنجا می آیند.گذر زمان در کنار وقوع رخداد های طبیعی یا انسان ساختی چون زلزله .باران های شدید و آتش سوزی .این بنای تاریخی را دستخوش تخریب نموده و این روند با شروع عصر مدرن بروز انواع الودگی های شیمیایی و نیز گذر خیابان و تونل مترو از کنار آن سرعن بیشتری گرفته است.به گونه ای که در بررسی های به عمل آمده در سال 2011 متوجه این نکته شدند که ساختمان در بخش جنوبی دچار فرورفتی 40 سانتی متری شده است.

قلعه سنت آنجلو

مقبره آئلیوس ترایانوس هادریانوس (هادریان)چهاردهمین امپراتور روم باستان یکی از دیدنی های شهر رم است که در قالب قلعه ای دایره ای شکل با زیر بنای 84 متر مربع و ارتفاع 20 متر بر کرانه رود تیبر در شمال غربی مرکز تاریخی شهر رم واقع شده است و ساخت آن به دستور امپراتور هادریان در سال 135 میلادی آغاز میشود تا به عنوان آرامگاه خوانوادگی او مورد استفاده قرار بگیرد.با مرگ هادریان در دهم ژوئیه سال 138  خاکستر او در کوزه ای به قلعه نیمه تمام انتقال و در بخشی ویژه از آن نگهداری می شود.آنتونیوس پیوس فرزند خوانده و جای نشین هادریان دستور میدهد تا قلعه در مدت زمان کوتاهی به اتمام برسد و به این ترتیب یک سال پس از مرگ هادریان عملیات ساخت آرامگاه او به پایان می رسد و مجسمه ای برنزی از امپراتور همراه با ارابه ای چهار اسبه در تاج آن تعبیه می شود.قلعه از 4 طبقه اصلی تشکیل شده است که تندیسی از میکائیل بر بر بالای آن قرار گرفته است و با توجه به عبور رود تیبر از کنار ارامگاه پلی نیز در کنار آن ساخته شده که طراحی آن توسط خود امپراتور هادریان در سال 134 میلادی صورت پذیرفته بود .این پل که امروزه پل سنت آنجلو نامیده می شود.پلی عابر رو است که در دو طرف آن مجسمه هایی از آثار (جیان لورنزو برنینی)به دستور پاپ کلمنت نهم جایگزین تندیس های دوران امپراتوری شده است.ماجرای مجسمه میکائیل در نوع خود بسیار جالب است و نصب آن به دورانی مربوط می شود که طاعون شهر رم را فرا گرفته بود و پاپ گرگوری کبیر از این قلعه مبارزه با این بیماری را مدیریت می کرد.در سال 590 میلادی  ناگهان بنا بر روایات گوناگون فرشته ای با شمشیری در نیام بر بالای قلعه طاهر می شود که پاپ آن را میکائیل معرفی کرده و ظهورش را به منزله نشانه ای از فرو نشستن طاعون در نظر گرفته شد و به شکرانه آن دستور ساخت کلیسای کوچکی را در آرامگاه می دهد و از آن پس آرامگاه به قلعه سنت آنجلو یا فرشته مقدس مشهور نامیده می شود.در قلعه پس از تکمیل و در دوران امپراتوری های دیگر رم تغییراتی به وجود آمد تا از ان بتوان به عنوان آرامگاه چند امپراتور دیگر و خوانوادهایشان مورد استفاده قرار داد.بدین ترتیب قلعه خاکسترهای چند امپراتور دیگر را نیز در خود جای می دهد تا اینکه در سال 270 میلادی اوورلئان به این رسم پایان داده و با دیوار کشی برگرد شهر این آرامگاه را به دژی نظامی تبدیل می کند. با قدرت گیری پاپ ها در قرون وسطی قلعه در قرت ششم میلادی به اقامتگاهی مناسب برای پاپ ها تبدیل و به دستور آنها از طریق کانال های زیر زمینی مخفی به مجموعه قصر های واتیکان متصل شد تا به هنگام نبرد با نجیب زادگان در صوذت بروز خطر آنها بتوانند از این مکان استفاده نمایند.در این دوران پاپ نیکلاس پنجم طبقه ای آجری بر بالای قلعه ساخت و برج های کوچکی را به گوشه های آن افزود این تغییرات در پاپ الکساندر ششم نیز ادامه یافت و به دستور او باستیون هشت ضلعی قلعه طراحی و ساخته شد و گذرگاهی نیز بر بالای دیوار بلند دفاعی ساخته شد  که همین گذر گاه به پاپ کمک کرد تا درسال 1494 از دست فرانسویان مهاجم فرار کند.پاپ کلمنت هفتم نیز در سال 1527 به هنگامی که در برابر نیروهای شارل پنجم مجبور به ترک واتیکان شد.چند اتاق قلعه را قابل سکونت نمود که این اتاق ها بعد ها توسط پاپ پل سوم که در زمان کاردینالی اش توسط پاپ اینوسنت هشتم در این قلعه زندانی شده بود تکمیل گردید.اقامتگاه پاپ ها پس از اتحاد و یکپارچگی ایتالیا به سربازخانه و زندان نظامی تبدیل شد .این روند تا پایان امپراتوری ناپلئون ادامه میابد و پس از آن قلعه به تدریج به موزه ای در خور اهمیت تبدیل می شود.

برج پیزا

این برج به طور قطع معروفترزن برج کج جهان است و برای بسیاری نخستین و تنها تصور از کج بودن یک عمارت را به ذهن تداعی میکند.برج در شهر پیزا در ایتالیا واقع شده و ارتفاع آن در قسمت کوتاه تر 55/86 و در بخش بلند تر بنا به 56/67 متر می رسد.آغاز ساخت این برج به سال 1173 میلادی باز میگردد.برج در واقع با این رویکرد بنا شد که نمادی برای کلیسای جامع شهر باشد اما خیلی زود در حالی که تنها سه طبقه از آن ساخته شده بود خمیدگی اش به سمت جنوب شرقی آغاز شد که همین اتفاث به توقف ساخت آن به مدت یکصد سال انجامید.پس از این مدت در 1234 معمار دیگری به نام پیزانو ادامه کار را بر عهده گرفت اما نتوانست چاره ای بر خمیدگی برج پیدا کند .بعد از او نیز کار نصب قوس های برج به عهده فرد دیگری گذاشته شد تا اینکه در نهایت ساخت برج پیزا در شرایط کنونی به پایان رسید و برج در نهایت به ارتفاع 56/70 متر دست یافت .کارشناسان علت اصلی انحراف برج را به خاک زیر بنای آن مربوط میدانن که مجموعه ای از شن خاک و رس آبرفتی است.