تکیه معاون الملک

تکیه معاون الملک از جمله آثار زیبا و با شکوه کرمانشاه از دوره قاجاریه است که در بافت قدیم شهر در محله آبشوران واقع شده است.

تکیه در سال 1281 خورشیدی توسط حسن معینی ملقب به معاون الملک به منظور برگزاری مراسم مذهبی و رفع اختلافات قومی و عشایری بنا شد و هفت شال بعد در جریان مبارزات جنبش مشروطه خواهی  به سبب آنکه گروهی از مخالفان مشروطیت در آن اجتماع کرده بودند به وسیله بخشی از مشروطه خواهان با استفاده از توپ به آتش کشیده شد.

با فروکش کردن التهابات حسن خان معاون الملک لار دیگر آن را در سال 1307 مورد باز سازی و تجدید بنا قرارداد و در این امر اساتیدی چون حسین نقاش تهرانی .سید ابوالقاسم مانی .حسین کاشی پز تهرانی میناچی به وی یاری رساندند.در جریان یلزسلزی حسن خان تصمیم تصمیم میگیرد به جای گچ بری و نقاشی از مصالحی با استحکام بیشتر استفاده کرده لذا کاشی کاری را جایگزین طرح اولیه میکند.

تکیه از سه قسمت حسینیه.زینبیه و عباسیه تشکیل شده و به منظور جلوگیری از تداخل ورود هیئت ها  دارای سه در ورودی است که در غربی به خیابان حداد عادل در شمالی به کوچه معاون الملک و در جنوبی به کوچه ایلخانی مشرف است.

حسینیه صحن کوچکی است که در اطراف آن حجره های دو طبقه و طاق نماهای متعددی قرار گرفته است که سراسر دیوار های آن با کاشی های زیبا آراسته شده .داخل طاق نماها  به وسیله تابلوهای کاشی کاری شده از صحنه های عزاداری.تصاویر خلفا و سلاطین ایران  و بارگاه سلیمان و نیز اشعاری از واله کرمنشاهی در توصیف بنا و تاریخ خاتمه کاشی کاری آن پوشیده است.

بنای تکیه در آن سال به رودخانه آبشوران مشرف بوده و به وسیله پل سنگی دو دهانه ای ارتباطش با آن سوی رودخانه برقرار میشد.تا اینکه در اوایل دهه 50 به دلیل مشکلات بهداشتی مسئولان وقت شهری تصمیم به پوشاندن رودخانه میگیرند.با این اقدام اختلاف سطحی نزدیک به چهار متر به وجود می آید که در نتیجه آن تکیه را در گودی نسبت به سطح خیابان قرار می دهد.از همین روست که برای ورود به حسینیه بایستی از 18 پله بزرگ عبور کرد .پلکانی که در کنار آن سقا خانه کوچکی وجود دارد که به وسیله کاشی هایی با نقوش حضرت ابوالفضل تزیین شده است.

حسینیه را بایستی عمارت نخستین تکیه دانست چرا که مدت ها بعذ از ساخت آن  به سبب کوچک بودن فضا  در 1297 خورشیدی خریداری زمین های زینبیه  و سپس عباسیه صورت پذیرفته تا سال 1307 کار ساخت و ساز و توسعه تکیه ادامه پیدا میکند.

بخش میانی بنا یا زینبیه صحن مسقفی است که اطراف آن به وسیله حجره های متعددی احاطه شده است.غرفه های طبقه بالایی به استقرار زنان و طبقه پایینی به مردان شرکت کننده در مراسم سوگواری اختصاص داشته.دیوار ها و حجره های اطراف  با کاشی های زیبا شامل 18 تابلو از صحنه های غم انگیز کربلا تزیین شده است.در قسمت بالای دیوار گنبد هشت تابلوی کاشی کاری شده قرار دارد.

این تابلوهای زیبا صحنه هایی از عروج حضرت محمد (ص) و دیدن حضرت علی (ع)درمعراج.ضمانت حضرت امام رضا (ع) برای آهو.قربانی کردن اسماعیل توسط ایراهیم.نبرد حضرت علی در خیبر.باطل کردن جادوی جادوگران فرعون توسط حضرت موسی و مکتب خانه فرزندان حضرت علی را به تصویر کشده است.

همچنین در حاشیهع پایین آن اشکال متعددی از سلاطین اساطیری و تاریخی و مرثیه های متعددی از محتشم کاشانی با خط میرزا حسن خان خطاط کرمانشاهی به چشم میخورد.قبر معاون الملک بانی تکیه که در سال 1327 هجری خورشیدی در گذشته نیز در این بخش قرار دارد.

عباسیه اما به نسبت صحن وسیع تری است که در قسمت شرقی آن بنای دو طبقه ای ساخته شده و در قسمت جنوبی آن ایوانی با دو ستون آجری بر پا شده است.دیوار ها با کاشی هفت رنگ تزیین و بر روی آنها در کنار تصویری از شخصیت های مذهبی و سیاسی و رجال دوره قاجار صحنه هایی از ورود حضرت یوسف به کنعان.بارگاه حضرت علی (ع) و امام حسین (ع) دیده می شود.عباسیه همچنین دارای دوموزه به نام های مردم شناسی کرمانشاه و پوشاک و زیور آلات استان کرمانشاه است که بازدید از آن بسیار مورد توجه گردشگران قرار میگیرد.

در اواخر عمر حسن خان به دلیل تغییر حکومت قاجاریه و در نتیجه نامناسب شدن اوضاع مالی وی بنای تکیه دستخوش تخریب قرار گرفت تا اینکه به پیشنهاد سید محمد میبدی  و آقا شیخ محمد هادی جلیلی جهت جلوگیری از این امر بخش عباسیه به مدرسه علوم اسلامی تبدیل می شود تا از فواید آن هزینه های مرتبط با تعمیرات بنا فراهم گردد.پس از آن است که این مکان به مدت 30 سال به صورت مدرسه باقی میماند تا اینکه در تاریخ 10 آذر 1354 با شماره ثبت 945 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده تحئیل اداره فرهنگ و هنر می گردد.

تکیه معاون الملک به عنوان یکی از آثار ارزشمند معماری قاجاریه به ویژه در کاشی کاری و سبک نگاره های آن امروزه یکی از مهم ترین جاذبه های گردشگری کرمانشاه به شمار می آید.